Chuyện người Vân Kiều “bước qua lời nguyền” giao mặt bằng làm cao tốc

Chưa từng có tiền lệ

Chiều muộn, ông Hồ Văn Ngãi (71 tuổi, xã Linh Trường, Gio Linh, Quảng Trị) dạo bộ đi về khu đất trống đang san gạt nền đường, giáp với cánh rừng thăm thẳm. Trước mặt ông là những mũi thi công, tiếng máy rền vang, những tốp thợ tất bật đào múc cống, rải đất... thi công cao tốc Vạn Ninh - Cam Lộ, khác hẳn với khu rừng im ắng, hoang vu trước đây.

"Trước là rừng chôn người chết đấy. Dân bản tôi gọi là rừng ma. Phải có việc ma chay, mỗi năm đến ngày giờ quy định, người dân mới được lui tới", ông Ngãi nói.

Như bao người Vân Kiều khác, từ khi còn là một đứa trẻ, ông Ngãi đã có niềm tin vào "rừng ma" huyền bí này. Các thế hệ cha ông, người thân trong gia đình ông mỗi khi qua đời đều được dân làng đem về gửi xác ở "rừng ma".

Người Vân Kiều lâu nay có quy định nghiêm ngặt ở khu rừng này, không chặt cây và chưa bao giờ có việc di dời mồ mả. "Nhưng giờ mọi việc khác rồi, hiểu được những lợi ích của đường cao tốc sẽ mang lại, các gia đình, dòng họ đã nhất trí với chủ trương di dời mộ", ông nói.

Dẫn chúng tôi ra khu vực vốn là một phần "rừng ma" nay đã thành hình tuyến cao tốc, đoạn qua thôn Bến Hà - Ba De, ông Hồ Văn Truyền, Chủ tịch UBND xã Linh Trường cho biết, dự án cao tốc Vạn Ninh - Cam Lộ qua địa bàn xã dài gần 4km, với 134 hộ dân bị ảnh hưởng, trong đó có 30 hộ tái định cư.

Đặc biệt, đoạn qua xã Linh Trường có 51 ngôi mộ thuộc 11 dòng họ của đồng bào dân tộc thiểu số Vân Kiều ở khu "rừng ma" phải di dời. "Đây là vấn đề rất kiêng cữ vì xưa nay không ai có thể đụng chạm đến. Việc di dời mồ mả cũng chưa có trong tiền lệ của người đồng bào Bru Vân Kiều", ông Truyền nói.

Kiên trì vận động

Ngay từ đầu, các đơn vị chức năng xác định công tác giải phóng mặt bằng đoạn qua "rừng ma" sẽ rất khó khăn. Vì thế, xã đã tổ chức họp và sớm triển khai công tác tuyên truyền, vận động.

Lãnh đạo xã cũng cho biết, theo phong tục của người Vân Kiều, người thân khi chết đem vào "rừng ma" chôn vĩnh viễn ở nơi đó. Những luật tục truyền đời, những câu chuyện về "ma rừng" được thêu dệt rùng rợn qua bao thế hệ cũng khiến nhiều người dân lo sợ, nên việc tuyên truyền, vận động bà con dời 51 ngôi mộ rất gian nan.

Là người con Vân Kiều mang họ Bác Hồ, ông Truyền đã trực tiếp đến gặp các bậc cao niên, các già làng, trưởng các dòng họ để tuyên truyền cách giải quyết thỏa đáng việc di dời mộ cũng như phong tục tâm linh. Tiếp đó, trưởng các dòng họ lại tập hợp con cháu họp bàn về về việc này.

Theo ông Truyền, suốt một thời gian dài, chính quyền xã cùng các cán bộ mặt trận, đoàn thể đã tích cực cùng với các vị già làng, trưởng bản, trưởng các dòng họ tuyên truyền vận động bà con.

"Nhiều khi tối muộn chúng tôi cũng đến các hộ gia đình, các dòng họ để giải thích, tuyên truyền, vận động, đồng thời tranh thủ sự ủng hộ của các già làng, trưởng bản, người có uy tín. Cuối cùng, mọi việc cũng suôn sẻ. 51 ngôi mộ đã được di dời, đưa vào vị trí mới cách đó chừng 300m", ông Truyền cho hay.

Trong tháng 4, Quảng Trị giao xong mặt bằng

Theo ghi nhận của PV, đến nay đoạn cao tốc Vạn Ninh - Cam Lộ qua khu "rừng ma" Ba De ở xã Linh Trường đã được nhà thầu thi công tiến hành bóc phong hóa, thi công cống thoát nước và đang tiếp tục chạy nước rút thi công nền đường.

Ông Thái Anh Giang, Chỉ huy trưởng gói thầu xây lắp XL02, thuộc nhà thầu Trường Thịnh cho hay, theo phong tục của bà con Vân Kiều thì "rừng ma" là nơi linh thiêng và bất khả xâm phạm nên ban đầu, nhà thầu rất lo. Tuy nhiên, với sự vào cuộc của các cấp chính quyền địa phương, đoạn giải phóng mặt bằng tưởng chừng khó nhất đã sớm hoàn thành.

Theo lãnh đạo Ban quản lý dự án đường Hồ Chí Minh, cao tốc Vạn Ninh - Cam Lộ có tổng chiều dài tuyến 65,54km. Đến nay, tỉnh Quảng Bình đã bàn giao mặt bằng được 28/33km, mặt bằng sạch khoảng hơn 27,7km. Đoạn qua tỉnh Quảng Trị đã bàn giao mặt bằng hơn 27,8/32,5km, trong đó mặt bằng sạch 25,7km, mặt bằng chưa thu hồi tài sản hơn 2km; Còn hơn 4,6km mặt bằng chưa bàn giao.

Vừa qua, Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Trị Võ Văn Hưng đã ký văn bản yêu cầu các sở, ngành, địa phương liên quan tập trung đẩy nhanh công tác giải phóng mặt bằng, mục tiêu hoàn thành trong tháng 4/2024.

Theo chỉ đạo, các đơn vị chức năng, địa phương đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến về chính sách bồi thường, hỗ trợ, tái định cư. Đồng thời, phân công từng cán bộ trong thường trực huyện ủy về làm việc trực tiếp tại từng xã để giải quyết dứt điểm các vướng mắc, cần thiết sẽ tổ chức đối thoại, tạo sự đồng thuận cao của các hộ dân.