Nghệ An: Lễ hội đền Vua Mai

Đền Vua Mai – Nghệ An (Ảnh: Internet)

Vua Mai tên thật là Mai Thúc Loan hoặc Mai Huyền Thành là anh hùng dân tộc, người lãnh đạo cuộc khởi nghĩa nông dân chống lại sự chiếm đóng của nhà Đường ở nước ta vào đầu TK VIII. Ông quê ở làng Mai Lâm, xã Mai Phụ, huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh ngày nay nhưng sinh ra, trưởng thành tại thôn Ngọc Trừng, xã Đông Liệt (nay là xã Nam Thái, huyện Nam Đàn, tỉnh Nghệ An).

Lễ hội Đền Vua Mai hằng năm được diễn ra từ ngày 13- 17 tháng Giêng, nhưng chính lễ là trong 3 ngày (từ ngày 13 đến ngày 15 tháng Giêng âm lịch) bởi sau các cuộc tế lễ, ngày 16, 17 là đến phần hội với nhiều sinh hoạt văn hóa truyền thống được tổ chức.

Trong đó, lịch lễ tiết hằng năm chủ yếu là cử hành vào ngày 15 tháng Giêng (còn gọi là Xuân tế). Đây là ngày lễ hội đền Vua Mai tổ chức long trọng, quy mô lớn và chuẩn bị cầu kỳ nhất.

Lễ rước kiệu (Ảnh: Internet)

Từ ngày 13 tháng Giêng sẽ là Lễ rước nước: Trước khi vào hội một ngày, các làng cử người ra sông lấy nước, việc rước nước phải được tiến hành cẩn thận.

Lễ mộc dục: Ngay sau lễ rước nước từ sông về làng sẽ cử hành lễ mộc dục, tức là lễ tắm rửa tượng thần để tế khí long ngai... Theo lời kể của những người cao tuổi, xưa kia, trước khi tổ chức lễ hội nhà đền cấm dân làng ba ngày không được dùng nước giếng đền Vua Mai.

Lễ tế gia quan: Sau khi lau rửa, làm lễ khoác áo đội mũ cho tượng thần (đốt vàng mã), xong việc khoác áo, bắt đầu tuần tế trước long kiệu gọi là tế gia quan. Cùng với các nghi lễ tẩy rửa cho di tượng Vua Mai, ban phụng sự làm lễ khai quang, tẩy uế mang ý nghĩa dọn dẹp vệ sinh trong, ngoài khu di tích và lau chùi đồ tế khí sạch sẽ để đền chuẩn bị cho vào đám.

Ngày 14 tháng Giêng: Buổi tối ban tế do Ban phụng sự tiến hành làm lễ yết cáo, xin thần Mai Hắc Đế cho mở hội và mời các chư vị thần linh về dự hội.

Ngày 15 tháng Giêng: Đại tế (lễ tế thần) là thỉnh mời và đón rước thần linh về dự hội để dân làng chúc tụng tỏ lòng biết ơn đấng thần linh. Đây là nghi lễ quan trọng nhất trong hệ thống lễ.

Sau khi tế thần xong, kiệu Vua Mai sẽ được rước ra gọi là lễ vi hành. Rước từ đền Vua Mai đi một vòng qua các làng để vua xem hội, hưởng lễ vật dâng cúng và ban phúc cho dân.

Ngay sau khi rước kiệu Vua Mai vi hành đồng thời hội cũng diễn ra. Theo đó, ban ngày diễn ra các hoạt động: đua thuyền, đấu vật, đi cầu kiều... Ban đêm có các phường chèo, phường tuồng, hát ví phường vải, hát giặm, hò...

Trong phần hội của lễ hội đền Vua Mai, nhiều trò chơi, hoạt động văn hóa dân gian được diễn ra. Trong đó đua thuyền là hoạt động độc đáo nhất và thu hút đông đảo nhân dân trong làng tham gia, các trò chơi khác như đấu vật, hát đối, đánh đu được tổ chức trong nhiều ngày.

Các hoạt động trong lễ hội (Ảnh: Internet)

Ngoài ra, còn có lễ thả đèn Hoa đăng tưởng niệm công đức Vua Mai, cầu cho “Quốc thái, dân an; Nam Đàn phát triển; nhà nhà no ấm”. Theo đó, hàng ngàn chiếc đèn hoa đăng sẽ được thả trong hồ nước trước Lăng Vua Mai kèm theo những lời tri ân sâu sắc đối với công đức Vua Mai, những lời cầu mong, ước nguyện mong cho quê hương, đất nước ngày càng giàu đẹp, văn minh.

Lễ hội đền Vua Mai là sinh hoạt văn hóa dân gian mang đậm bản sắc văn hóa địa phương và tinh thần thượng võ được lưu truyền từ xưa đến nay. Lễ hội được tổ chức hằng năm để tưởng nhớ công đức vua Mai và nghĩa quân của ngài. Đồng thời ôn lại khí thế hào hùng, tinh thần bất khuất của cuộc khởi nghĩa Hoan Châu, giáo dục truyền thống yêu nước, khơi dậy lòng tự hào, tự tôn dân tộc.