Độc đáo tục cưới xin của đồng bào Chứt

Trong truyền thống của người Chứt, việc tìm hiểu và tổ chức đám cưới thường diễn ra thông qua quan hệ gia đình và cộng đồng. Người trẻ thường được gia đình giới thiệu cho nhau và sau đó thực hiện các bước tiến quan trọng như Lễ đính hôn. Đây là bước quan trọng, thể hiện ý định kết hôn của hai gia đình. Sau Lễ đính hôn hai gia đình bố trí thời gian đến thăm hỏi.

Gia đình trai thường thăm gia đình gái để làm quen và thể hiện tình cảm của hai gia đình và thống nhất Lễ xin ngày cưới. Sau khi gia đình trai chính thức xin được ngày cưới từ gia đình nhà gái thì sẽ tổ chức Lễ rước dâu. Quá trình rước dâu hiện nay thường kết hợp giữa truyền thống và hiện đại, nhưng tôn trọng các giáo lý và tập tục lâu dài của dân tộc Chứt.

Trong văn hóa hôn nhân của người Chứt thì bó củi được xem là một vật rất linh thiêng và hết sức quan trọng, được coi là lời tỏ tình của người con trai với người con gái. Sau khi tìm hiểu, cảm nhận được tình cảm của cô gái và muốn lấy cô gái về làm vợ, người con trai sẽ một mình vào rừng, tìm chặt một bó củi, bó gọn gàng và giữ bí mật không cho các chàng trai khác trong bản biết, mang về đặt trước cửa nhà cô gái thay cho lời cầu hôn. Bó củi càng đều, càng đẹp, càng gọn gàng thì càng chứng tỏ chàng trai là một người chăm chỉ, cẩn thận.

Trong văn hóa hôn nhân của người Chứt, bó củi thường được coi là biểu tượng quan trọng đánh dấu sự chấp nhận và đồng thuận của cả hai gia đình đối với mối quan hệ hôn nhân. Bó củi không chỉ là một phần của lễ cưới mà còn mang ý nghĩa về tình cảm, tôn trọng, và đồng lòng giữa hai gia đình. Việc trao bó củi thường diễn ra trong lễ rước dâu, và đây là cách thể hiện tình yêu và lòng tin giữa hai gia đình, đồng thời là cam kết của cả hai bên trong mối quan hệ hôn nhân sắp tới. Ngược lại, nếu sáng hôm sau, chàng trai thấy bó củi vẫn để nguyên trước cửa thì phải mang về, chờ dịp tìm hiểu và cầu hôn với người con gái khác.

Lễ vật trong đám cưới của dân tộc Chứt thường bao gồm những đồ vật có ý nghĩa truyền thống như rượu cần, gà, lợn, và đôi lọ hoa. Những món quà này thường được trao tặng nhằm bày tỏ sự chân thành và tôn trọng đối với gia đình của cô dâu và chú rể.

Tùy vào điều kiện từng gia đình mà cách tổ chức đám cưới cũng khác nhau. Đối với những gia đình có điều kiện, họ sẽ làm vài mâm cơm, mổ con lợn để mời cả làng tới uống rượu mừng hạnh phúc cho đôi bạn trẻ. Sau lễ cưới, vợ chồng ăn ở tại nhà gái năm ngày đêm; sau đó, về nhà trai ăn ở ba ngày đêm. Hết thời gian quy định, vợ chồng quỳ lạy cha mẹ chồng, được cha mẹ cho phép mới được quyền tự do đi lại.

Đối với nhiều người con trai, sau lễ hỏi, nếu chưa đủ điều kiện để làm lễ cưới thì có thể xin ở rể. Khi ở rể, họ đến sinh hoạt ở gia đình nhà gái như một thành viên chính thức. Chàng trai này vừa phải làm việc cho nhà gái, vừa phải tiết kiệm của cải làm được để tổ chức lễ cưới bắt buộc. Thời gian ở rể tùy thuộc vào việc chuẩn bị lễ cưới của người con trai nhanh hay chậm. Trong thời gian ở rể, đôi vợ chồng chưa chính thức có thể sinh con như những đôi vợ chồng khác đã tổ chức lễ cưới.

Phong tục trai gái yêu nhau, rồi về ở với nhau của người Chứt mang nét giản dị, hoang sơ, đậm chất núi rừng. Tình yêu giữa trai gái người Chứt tự nhiên, mộc mạc, chân thành như chính bản chất con người nơi đây và là nhân tố giúp họ duy trì mối quan hệ vợ chồng bền vững.