Chùa cổ hơn 1000 năm tuổi bên hồ Tây

Chùa Vạn Niên nằm ven bờ phía tây hồ Tây, có địa chỉ cổng phụ là 364 đường Lạc Long Quân, quận Tây Hồ, thành phố Hà Nội. Chùa Vạn Niên, xưa có tên là Vạn Tuế, được xây dựng vào thế kỷ 11 dưới thời Lý, tức, tới nay đã hơn 1.000 năm tuổi.

Chùa Vạn Niên không quá rộng lớn, nhưng nằm ở gần hồ Tây nên cảnh quan thoáng đãng, không khí trong lành. Đây là nơi thu hút rất đông người dân và du khách tìm tới chiêm bái, vãn cảnh. Trải qua hơn 1.000 năm tồn tại, với nhiều lần trùng tu, tôn tạo, ngôi chùa vẫn là công trình nghệ thuật bằng gỗ với các hoa văn, họa tiết đậm nét văn hóa phương Đông.

Chùa thờ Phật và thờ Mẫu, gồm 5 gian, 3 gian bảo điện. Các nếp nhà được xây dựng hướng Đông theo bố cục mặt bằng gồm tam quan, chùa chính, điện mẫu, nhà tăng, nhà phụ. Bao quanh kiến trúc là vườn cây cổ thụ, giúp tôn thêm vẻ đẹp và sự tĩnh lặng nơi cửa thiền, làm nên một tổng thể di tích văn hóa, nghệ thuật đặc sắc. Trên nóc chùa có ba chữ triện đắp nổi “Vạn Niên Tự”.

Các kiến trúc tam quan, tiền đường, nhà Tổ, nhà khách, lầu Quan Âm... dùng vật liệu truyền thống là gỗ. Các mảng hoa văn truyền thống trên cột, kèo... được chạm trổ tỉ mỉ, sử dụng đề tài trang trí quen thuộc của người Việt như Tứ Linh và Tứ Quý.

Bên trong chùa còn lưu giữ 46 pho tượng tròn, gồm có 26 pho tượng Phật, 20 pho tượng Mẫu, tượng Tổ. Một số pho tượng có niên đại ra đời từ thời Lê Trung Hưng (thế kỷ 17, 18) và một số có niên đại từ thời Nguyễn. Ngoài giá trị về kiến trúc Phật Giáo, chùa còn lưu giữ các bộ sưu tập có giá trị văn hóa, lịch sử như đạo sắc phong thần thời Lê và Tây Sơn, chuông đồng có từ thời Nguyễn... Quả chuông đồng "Vạn Niên Tự Chung" được đúc dưới thời Vua Gia Long (1802 - 1820) có bài ký miêu tả chùa Vạn Niên là một danh lam cổ tự bề thế ở phía Tây kinh thành Thăng Long.

Chùa Vạn Niên đã được Bộ Văn hóa - Thông tin (nay là Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch) xếp hạng Di tích kiến trúc nghệ thuật cấp quốc gia năm 1996.

Năm 2010, nhân dịp kỷ niệm 1000 năm Thăng Long – Hà Nội, chùa Vạn Niên làm lễ an vị, khánh thành Điện Phật Ngọc. Pho tượng Phật Thích Ca Mâu Ni được tạc bằng khối ngọc tự nhiên quý hiếm từ Myanmar có chiều cao 1.3m, nặng 600kg. Pho tượng Phật bằng ngọc quý thiêng liêng được xem là "có một không hai” ở Việt Nam.