Cháo Ấu Tẩu – Đặc sản Hà Giang

12/01/2022 03:52

(DTTG) Cháo Ấu Tẩu được làm từ củ ấu tẩu – đây là một loại củ có chất độc cực mạnh tuy nhiên qua bàn tay chế biến kỳ công của người dân nơi đây, món ăn này đã trở thành đặc sản hấp dẫn du khách mọi nơi với hương vị rất riêng mà không nơi nào có được.

Theo y học, củ ấu tẩu có vị cay tê, tính nóng và có tác dụng chữa bệnh rất tốt nhưng trong củ ấu có độc tố. (Ảnh: Internet)

Củ ấu tẩu còn có tên gọi là ô đầu và phụ tử, thường mọc ở vùng núi cao, khí hậu lạnh. Theo y học ấu tẩu có vị cay tê, tính nóng, có tác dụng chữa bệnh rất tốt. Từ lâu người Mông đã dùng củ ấu tẩu ngâm xoa bóp chân khi đau nhức hoặc chữa cảm gió rất hiệu quả. Bát cháo ấu tẩu ban đầu chỉ được biết đến như món cháo giải cảm của đồng bào dân tộc Mông. Sau này, người dân Hà Giang thêm một số gia vị, phụ gia khác, nấu thành món cháo "đặc sản" của xứ sở mờ sương, ăn ngon miệng lạ lùng.

Ngoài tên gọi là cháo Ấu tẩu món cháo này còn được người dân địa phương gọi là "cháo độc dược" hay "cháo chết người" bởi thành phần nguyên liệu đặc biệt. Đó chính là củ ấu tẩu. Bản chất ẩu tấu rất độc, muốn giảm bớt độc tính phải có bí quyết và mất nhiều thời gian. Theo chia sẻ của người dân nơi đây để nấu được nồi cháo Ấu tẩu:

Người ta thường ngâm ấu tẩu trong nước vo gạo một đêm, sau đó rửa sạch, ninh cho đến khi mềm, bở tơi thành thứ bột sền sệt.Bột củ ấu tẩu được nấu lẫn với gạo tẻ và nước hầm xương từ chân giò lợn, thêm tí gạo nếp cho đặc sánh, dậy mùi thơm. Để cháo nhừ và sánh nhuyễn, người ta đun cháo trên lửa nhỏ liu riu, lúc nào cũng bốc hơi lục sục.

Để biết cháo đã ăn được hay chưa, người nấu sẽ nếm thử một lượng nhỏ, nếu cảm nhận đầu lưỡi tê cứng... thì có nghĩa là ấu tẩu chưa hết độc, chưa thể ăn. Chỉ khi không thấy tê đầu lưỡi tức là cháo chín, có thể thưởng thức.

Cháo ấu tẩu nổi tiếng bởi hương vị thơm ngon, béo ngậy đặc trưng. (Ảnh: Internet)

Cháo nấu xong mang sắc nâu đậm, nhìn giống bát cháo lòng, vị bùi, béo và thơm đặc biệt. Vì là vị thuốc nên đặc trưng của cháo ấu tẩu là vị đắng như tam thất. Bên cạnh đó, có thể đập trứng gà, cho thêm ớt, tiêu, hành, rau mùi và tía tô tăng thêm tác dụng giải cảm của bát cháo.

Vị đắng hòa cùng miếng ấu tẩu bùi, dẻo, quyện với cái ngọt của nước xương ninh và thơm ngậy của trứng đọng lại thành hương thơm, vị ngọt ngào trong cổ, tạo cảm giác lạ miệng và hấp dẫn.

Theo kinh nghiệm của những người nấu cháo ấu tẩu bán ở Hà Giang nhiều năm nay, khi nấu cháo, tuyệt đối không được nấu vào nồi áp suất. Nếu nấu vào nồi áp suất thì ấu tẩu sẽ nhanh nhừ nhưng lượng độc tố có trong củ ấu lại không phân hủy được hết.

Cháo ấu tẩu có cả bốn mùa nhưng đặc biệt chỉ bán vào buổi tối. Bởi lẽ theo kinh nghiệm lâu năm của những người dân ở đây cháo có tác dụng tốt nhất qua giấc ngủ đêm. Với nhiều người dân ở thị xã vùng cao này cháo ấu tẩu là món ăn đêm thường nhật.