Thắp lên những ký ức hào hùng Điện Biên Phủ

Tại trung tâm Giao lưu Văn hóa và Thông tin du lịch Điện Biên Phủ, khu vực trưng bày và trình diễn bộ tranh điêu khắc kết hợp ánh sáng của nghệ nhân trẻ Bùi Văn Tự, sinh năm 1992, là một trong những nơi thu hút nhiều du khách và người dân đến thưởng lãm hơn cả.

Tác phẩm đầu tiên Bùi Văn Tự giới thiệu với chúng tôi là một khối hình được tạo nên chủ yếu từ những vật liệu như bao tải, cành cây. Khi chưa sử dụng ánh sáng, thoáng nhìn không ai trong chúng tôi hình dung được những thứ trước mắt có liên quan gì tới Chiến dịch Điện Biên Phủ 70 năm về trước. Thế nhưng, khi ánh sáng được hắt qua khối điêu khắc, trên bức màn phía sau, hình ảnh đoàn xe thồ vượt dốc cao, đèo sâu tiếp tế cho chiến trường bỗng chốc hiện ra.

Khi chúng tôi vẫn chưa hết trầm trồ, Bùi Văn Tự lại lúi húi xoay phần đế. Những bóng đen cũng theo đó chuyển động, rồi chậm rãi xếp thành hình 3 chiến sĩ Điện Biên phất cao lá cờ chiến thắng trên nóc hầm tướng De Castries trong sự ngỡ ngàng của người chứng kiến.

Tìm hiểu thêm về cụm điêu khắc “2 trong một” trên, chúng tôi được biết Tự đã sử dụng thủ pháp di hình hoán ảnh để có thể tạo ra 2 khối hình ảnh trên cùng một chủ thể. Chỉ cần xoay các hướng, người xem sẽ được chiêm ngưỡng các hình điêu khắc ánh sáng khác nhau.

Điều đặc biệt hơn, đó chính là ý nghĩa mà Tự muốn thể hiện thông qua tác phẩm. Theo đó, hai hình tượng được trình chiếu thể hiện 2 giai đoạn khác nhau của Chiến dịch Điện Biên Phủ lịch sử. Nếu như huyền thoại xe đạp thồ thể hiện ý chí toàn dân, toàn quân dồn sức người, sức của cho Điện Biên; thì bức hình Chiến thắng Điện Biên là kết tinh đỉnh cao của cả chiến dịch. Tính nối tiếp và bổ trợ khiến cho người xem có cái nhìn khá toàn diện và ấn tượng về một sự kiện lịch sử lừng lẫy năm nào.

Bên cạnh cụm điêu khắc “2 trong một” trên, nghệ nhân Bùi Văn Tự còn mang đến triển lãm tác phẩm về chân dung "Người anh cả" của Quân đội Nhân dân Việt Nam - Đại tướng Võ Nguyên Giáp. Chỉ về phần tiểu cảnh bên dưới tác phẩm, Tự giải thích: Đây là mô hình hệ thống giao thông hào tại Chiến dịch Điện Biên Phủ. 70 năm về trước, đường hào 200km tại lòng chảo xứ Mường Thanh được coi là cứ điểm di dộng của Chiến dịch Điện Biên Phủ. Những đường giao thông hào như gọng kìm vươn dài, giúp bộ đội áp sát và phá tan Tập đoàn cứ điểm của Pháp.

Ngay chính giữa khu trưng bày, là nơi đặt một khối gỗ lũa đồ sộ. Nghe Tự giới thiệu thì đây là tác phẩm mang tên Tự hào Việt Nam. Tác phẩm cũng nằm trong cụm chủ đề hướng tới kỷ niệm 70 năm Chiến thắng Điện Biên Phủ.

Sau một vài thao tác, ánh sáng chiếu qua khối điêu khắc, hình ảnh Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc Bản Tuyên ngôn độc lập trong sáng mùa thu lịch sử được khắc họa đầy sống động dần hiện lên. Khi xoay khối điêu khắc, hình ảnh tiếp theo xuất hiện chính là bản đồ Tổ quốc với 2 quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa ruột thịt. Tiếp tục di chuyển khối điêu khắc, ánh sáng sẽ "họa hình" cờ Đảng và quốc kỳ phấp phới bay. Hệ đèn được dùng lúc này là ánh sáng vàng để màu cờ trở nên sát thực nhất. Trong phút chốc, người xem như được lạc vào một không gian đầy linh thiêng và trầm mặc mà ở đó, chỉ có sự tôn nghiêm và thành kính.

“Tư tưởng của Bác Hồ, đường lối của Đảng… chính là ngọn đuốc soi sáng, là yếu tố then chốt dẫn tới Chiến thắng Điện Biên Phủ lịch sử” - đó chính là ý nghĩa mà Tự muốn thể hiện qua tác phẩm trên. Cũng từ ý nghĩa này mà Tự đã chọn Tự hào Việt Nam để mang tới tham dự triển lãm Du lịch qua các miền di sản và danh thắng Việt Nam tại Điện Biên lần này.

Được biết, bộ tranh đặc biệt trên được Bùi Văn Tự bắt đầu lên ý tưởng, phác hoạ hình khối và bắt tay vào sáng tạo từ cuối năm 2023. Ánh sáng cũng sẽ được sử dụng ngay khi bắt đầu điêu khắc, vừa chiếu đèn, vừa chạm trổ sao cho ra đúng sản phẩm mà Tự đã lên ý tưởng.

Theo nghệ nhân trẻ này, giai đoạn khó khăn nhất chính là khi tạo hình. Phần hình chỉ cần sai lệch 1mm thì sẽ làm hỏng cả phần bóng. Do đó đòi hỏi sự tập trung và tính tỉ mỉ rất cao. Đặc biệt, khi lựa chọn lối đi tái hiện các nhân vật lịch sử, Tự đã phải trang bị rất nhiều hiểu biết về lịch sử, văn hóa để sao cho mỗi tác phẩm được “họa hình” có hồn nhất. Kỳ công là vậy, nên tới tận những ngày giữa tháng 4 vừa rồi, bộ 3 tác phẩm mới được hoàn tất.

Có tận mắt chứng kiến, ngắm nhìn mới cảm nhận hết nét tinh tế, sự kết hợp hoàn hảo giữa ánh sáng và điêu khắc. Từ những phiến gỗ xù xì, những bao tải, cành cây vô tri, dưới óc sáng tạo và bàn tay khéo léo của người nghệ nhân trẻ, kết hợp cùng ánh sáng, những chân dung sống động về “Vị cha già” của dân tộc; “Người anh cả” của Quân đội Nhân dân Việt Nam hay những Chiến sĩ Điện Biên đã được tạo dựng. Và hơn hết, đây cũng chính là cách mà người nghệ nhân trẻ bày tỏ lòng tri ân tới thế hệ cha, ông đã làm nên chiến thắng lịch sử “lừng lẫy năm châu, chấn động địa cầu” 70 năm về trước.