Nghệ An: Độc đáo món canh gà đen nấu lá thuốc của người Mông

Mường Lống được ví là “Đà Lạt của Nghệ An". Đến với Mường Lống, du khách không chỉ được đắm mình với không khí trong lành của miền sơn cước mà còn được chiêm ngưỡng phong cảnh thơ mộng, cùng với thưởng thức các món ăn truyền thống khá đặc biệt của đồng bào các dân tộc nơi đây. Đặc biệt là món canh gà đen nấu với các loại thảo dược quý chỉ có ở các xã vùng cao có độ cao từ 1.000m trở lên.

Từ xưa đến nay, món ăn được chế biến từ gà vẫn được ca ngợi vừa giàu dinh dưỡng vừa là bài thuốc quý. Đặc biệt, món canh gà đen nấu lá thuốc của đồng bào người Mông ở huyện vùng cao Kỳ Sơn còn được biết đến là bài thuốc giúp dưỡng thai, lợi sữa, sinh tinh nên tốt cho sức khỏe sinh sản của cả nam và nữ giới.

Theo đồng bào người Mông ở xã Mường Lống, cho biết: Nếu phụ nữ mang thai hoặc sau khi sinh đẻ, trẻ em còi xương, hay người già thường ốm yếu thì phải dùng món ăn này để bồi bổ sức khỏe, sớm khỏi bệnh và không bị "con ma rừng" bắt mất hồn nữa.

Để nấu được món canh gà đen đặc biệt này, phải chọn đủ 8 loại thực vật. Đây là những cây thảo dược quý có sẵn trong các khu rừng tự nhiên, nay được đồng bào nhân giống và trồng trong các khu vườn xung quanh nhà. Trong 8 loại thì có một loại lá rất quan trọng và không thể thiếu trong gia vị của món canh gà đen mà người Mông thường gọi là “Sua Cay”, có nghĩa là lá Sâm gà.

Chị Vừ Y Dở ở bản Trung Tâm, chia sẻ : “Trong vườn của đồng bào Mông ta thường trồng rất nhiều loại thuốc. Đây là những cây thuốc được người Mông lưu giống và trồng từ nhiều thế hệ đến bây giờ vẫn còn duy trì. Các món ăn nấu bằng lá thuốc với thịt gà có tác dụng bổ dưỡng sức khỏe cho những bà mẹ mang bầu hay mới sinh con để có sữa cho con bú…”

Trước đây, người Mông chỉ nấu món cánh gà đen với lá thuốc cho người ốm dậy, phụ nữ sau sinh. Tuy nhiên, khi cuộc sống của đồng bào đã có nhiều thay đổi, món ăn này đã dần phổ biến trong các bữa cơm hàng ngày của người dân và từ đó món canh gà đen nấu 8 loại lá thuốc trở thành món tiếp đãi mỗi khi có khách quý đến thăm nhà.

Ngoài món canh gà đen, các loại gia vị là các loài cây thảo dược, đồng bào Mông còn nấu với rất nhiều loại thực phẩm khác và chế biến ra các món ăn như: Món canh thịt lợn nấu với củ “Khẩu Đơ” (một củ thuộc họ củ riềng, củ gừng) có tác dụng chống tụ máu, giải độc và chống cảm rất tốt …

Cách chế biến các món ăn này cũng khá đơn giản, thịt lợn, thịt gà sau khi rửa sạch, chặt thành miếng nhỏ, ướp với một ít muối, mì chính, sau đó cho vào nồi nấu cùng các gia vị là các loài thảo dược nói trên, sau đó đổ một ít nước vừa đủ và hầm nhỏ lửa.

Anh Và Chống Lầu, bản Trung Tâm, cho biết: “Mình bị tai nạn bầm dập đau hết cả người, đi khám họ nói máu tụ trong cơ thể. Sau đó, người thân đi lấy các lá thuốc để hầm canh ăn giúp chống tụ máu. Sau một tuần sử dụng, nay cơ thể mình đã khỏe mạnh, đi lại bình thường. Đây là bài thuốc truyền thồng từ xa xưa được các cụ già truyền lại…”.

Trong các món ăn hàng ngày cũng như những dịp lễ Tết, đồng bào dân tộc Mông rất chú trọng đến gia vị trong các món ăn, nhất khu vực đồng bào sinh sống thường ở cao trên các dãy núi, thiên nhiên ở đây khá lạnh vào mùa đông, nên rất cần có những món ăn ấm, để giữ nhiệt cho cơ thể. Vì vậy, trong đời sống sinh hoạt hàng ngày của đồng bào người Mông, các món ăn được nấu với các gia vị là những lá thảo dược thường được chế biến như một bài thuốc quý giúp người dân chống chọi với sự khắc nghiệt của thiên nhiên.

“Là người Mông thì phải nấu thịt gà, thịt lợn với các lá thuốc mới ngon, mới có tác dụng chữa bệnh trong cơ thể của mình. Ví dụ những người tuổi già sức yếu, hay mất sức là mình nấu thịt gà với các lá thuốc ăn vào cơ thể mới hồi sức và bình phục nhanh”… Ông Gìa Pà Cô, bản Trung Tâm, xã Mường Lống, cho hay.

Ngoài những món ăn đặc biệt được chế biến từ lá thuốc, xã Mường Lống của huyện vùng cao Kỳ Sơn, tỉnh Nghệ An còn được điều kiện thiên nhiên ưu đãi, cũng như là nơi hội tụ của những nét văn hóa mang đậm bản sắc dân tộc cùng với nhiều đặc sản phong phú mà ít nơi nào có được.