Trong số 20 giáo viên Tổng phụ trách Đội tiêu biểu, xuất sắc cả nước được Hội đồng Đội Trung ương lựa chọn trao giải thưởng, cô Lục Thị Tâm, giáo viên Tổng phụ trách Đội Trường Phổ thông Dân tộc nội trú (PTDTNT) THCS Phục Hòa (Quảng Hòa) là đại diện duy nhất của tỉnh Cao Bằng đạt giải thưởng Cánh én hồng năm 2023.
Năm 2011, sau khi tốt nghiệp Trường Cao đẳng Sư phạm Cao Bằng, cô Tâm (sinh năm 1990) nhận công tác tại Trường PTDTNT THCS Bảo Lâm (Bảo Lâm) và được Chi bộ, Ban Giám hiệu nhà trường tin tưởng giao nhiệm vụ làm Tổng phụ trách Đội. Năm 2016, cô được điều động đến công tác tại Trường PTDTNT THCS Phục Hòa (Quảng Hòa) và tiếp tục đảm nhận nhiệm vụ Tổng phụ trách Đội cho đến nay. Cũng như nhiều giáo viên làm công tác Đội khác, thời gian đầu, cô Tâm gặp không ít khó khăn bởi môi trường giáo dục đặc thù chuyên biệt của trường nội trú. Các học sinh phải tự lập từ sớm, sống xa gia đình, thiếu thốn tình cảm, tự học và sinh hoạt chung với các bạn trong môi trường tập thể nên trách nhiệm chăm lo, giáo dục bồi dưỡng kỹ năng sống cho các em càng cao cả hơn bao giờ hết.
Những ngày đầu chập chững vào nghề và đảm nhận vai trò Tổng phụ trách Đội, cô Tâm còn nhiều bỡ ngỡ. Bởi đây là công việc khá đặc biệt, lại không có nhiều tài liệu và thực tế là vào thời điểm đó, nhiều người vẫn còn mơ hồ về công tác Đội. Đặc thù của môi trường nội trú, các học sinh chủ yếu là đồng bào dân tộc thiểu số, nền nếp, thói quen sinh hoạt từ lâu đã ăn sâu vào tiềm thức của các em. Làm sao để cân bằng giữa học văn hóa và sinh hoạt tập thể mà vẫn duy trì, phát huy, sáng tạo những điều mới, cách làm hay giúp các em có môi trường học tập, sinh hoạt lành mạnh, từ đó hình thành kỹ năng sống, tự tin và tạo hứng thú tham gia các hoạt động luôn là trăn trở của cô Tâm.
Nắm bắt được tâm lý đó, cô chủ động tuyên truyền phụ huynh, phối hợp với giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ môn và các tổ bộ phận trong nhà trường sắp xếp cho học sinh thời gian học và tham gia phong trào một cách hợp lý. Dưới sự quan tâm, động viên, ủng hộ của Ban Giám hiệu nhà trường, cô đã thay đổi nhiều hình thức, phương pháp giảng dạy, áp dụng mô hình hay vào thực tiễn, giúp học sinh trang bị kỹ năng sống, nâng cao hiểu biết xã hội, tự tin, chủ động hơn trong học tập và rèn luyện. Hằng năm, cô Tâm triển khai nhiều sáng kiến kinh nghiệm có hiệu quả, trong đó tiêu biểu là sáng kiến “Đổi mới hình thức tổ chức các hoạt động giáo dục tập thể nhằm thu hút đội viên vào hoạt động Đội tại Trường PTDTNT THCS Phục Hòa” năm học 2021 - 2022 được Hội đồng thẩm định khoa học Sở Giáo dục và Đào tạo đánh giá cao, được áp dụng hiệu quả tại huyện Quảng Hòa.
Để thu hút học sinh tham gia công tác Đội, cô Tâm bám sát kế hoạch và nhiệm vụ năm học, chú trọng đổi mới nội dung, hình thức tổ chức sinh hoạt, tạo hứng thú cho học sinh. Chú trọng tổ chức tốt các hoạt động ngoại khóa giáo dục theo chủ đề, chủ điểm và có nhiều hình thức tổ chức, thu hút đội viên tham gia các cuộc thi do các cấp phát động như: “Em yêu Tổ quốc Việt Nam”, “Sáng tạo thanh thiếu niên, nhi đồng toàn tỉnh”, “Cuộc thi an toàn giao thông” đạt giải cấp quốc gia, ngoại khóa “Ba văn kiện pháp lý biên giới trên đất liền Việt Nam - Trung Quốc” nhằm giáo dục đội viên, học sinh về tình yêu quê hương, đất nước, tinh thần đoàn kết quốc tế; phát động phong trào “Nuôi heo đất vì bạn nghèo”… Thường xuyên cho học sinh tham gia các hội thi Nghi thức Đội, Chỉ huy Đội giỏi và đạt giải nhất, nhì từ cấp huyện đến cấp tỉnh.
Không chỉ làm tốt công tác Đội, đưa liên đội nhà trường ngày càng vững mạnh, cô Tâm còn mạnh dạn tham gia Hội thi Giáo viên dạy giỏi cấp huyện, cấp tỉnh. Hầu hết các phong trào thi đua do Phòng Giáo dục và Đào tạo huyện, Sở Giáo dục và Đào tạo tổ chức cô đều tham gia rất nhiệt tình và trách nhiệm, đạt giải thí sinh xuất sắc nhất Hội thi Tổng phụ trách Đội cấp tỉnh năm 2020 và đạt giải xuất sắc nhất cấp huyện năm 2023, được Tỉnh đoàn Thanh niên, Sở Giáo dục và Đào tạo, Hội đồng Đội huyện tặng giấy chứng nhận, bằng khen.
12 năm công tác là từng ấy năm làm nhiệm vụ Tổng phụ trách Đội, với lòng nhiệt huyết cống hiến hết mình, cô Tâm nhiều năm liền được Trung ương Đoàn, Bộ Giáo dục và Đào tạo, UBND tỉnh, Tỉnh đoàn Thanh niên, huyện Quảng Hòa tặng bằng khen. Năm học 2020 - 2021 được Bộ Giáo dục và Đào tạo tặng bằng khen có thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua “Đổi mới sáng tạo trong quản lý dạy và học”. Năm học 2022 - 2023, được Bộ Giáo dục và Đào tạo tặng bằng khen Nhà giáo trẻ tiêu biểu cấp Trung ương lần thứ III; Trung ương Đoàn tặng bằng khen Tổng phụ trách có thành tích xuất sắc trong công tác Đội và phong trào thiếu nhi, Thanh niên tiên tiến làm theo lời Bác toàn quốc…