Bánh đa vừng làng nghề Vĩnh Đức (khối 10, thị trấn Đô Lương, Đô Lương, Nghệ An) là niềm tự hào, đặc sản nổi tiếng 300 năm qua của người dân nơi đây. Những chiếc bánh đa được làm từ gạo trắng, vừng đen luôn có hương vị đậm đà, giòn tan và thơm ngon đặc trưng.
Làng nghề Vĩnh Đức (thị trấn Đô Lương, huyện Đô Lương, Nghệ An) có tuổi đời gần 300 năm, sản phẩm chủ yếu là bánh đa vừng, bánh đa nem. Đầu năm 2022, bánh đa vừng Vĩnh Đức được công nhận sản phẩm OCOP 3 sao. Cùng với chất lượng, hương vị riêng, các sản phẩm bánh đa làng nghề Vĩnh Đức ngày càng đa dạng về mẫu mã, chất liệu, đáp ứng nhu cầu của thị trường. Hiện bánh đa vừng Vĩnh Đức không chỉ tiêu thụ khắp các tỉnh, thành mà còn đưa sang các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Anh...Hiện nay làng nghề Vĩnh Đức có 60 hộ sản xuất, tạo việc làm thường xuyên cho gần 250 lao động. Trong đó có 10 hộ gia đình làm bánh đa với quy mô lớn, đầu tư hệ thống tráng bánh tự động. Các hộ còn lại vẫn duy trì cách thức sản xuất thủ công. Bánh đa vừng Vĩnh Đức ngon hơn so với các vùng khác bởi hương vị đặc trưng của bánh được tạo ra từ việc pha trộn các nguyên liệu như tỏi, tiêu, hạt nêm… với tỉ lệ nhất định.Anh Phạm Công Tám, chủ cơ sở bánh đa Tuyết Tám chia sẻ: Để làm bánh đa, việc chọn nguyên liệu là quan trọng nhất. Gạo sử dụng làm bánh là gạo Khang Dân, xay bột tươi, tức là xay đến đâu tráng đến đấy. Vừng phải chọn loại ngon, hạt tròn mẩy, chắc, nặng, vỏ mỏng.Trung bình mỗi ngày cơ sở của anh Tám có thể sản xuất được 25 nghìn cái bánh đa. Anh chủ yếu bán sỉ, giá mỗi gói (50 cái) là 60 nghìn đồng.Các loại bánh đa sau khi tráng chín được rải trên tấm đan bằng tre, đưa ra phơi nắng. Quá trình phơi, phải liên tục lật bánh để bảo đảm bánh khô đều, màu sắc đẹp. Bởi nhiệt độ và thời gian phơi sẽ ảnh hưởng đến chất lượng của bánh.Để bánh đạt độ ngon, người dân nơi đây phải phơi trong điều kiện nhiệt độ 30 - 37 độ C. Đến khoảng 11h - 12h, khi bánh khô đều 2 mặt, phải thu gom nhanh vì nếu để quá nắng, bánh sẽ bị nứt, vỡ, cong vênh...Việc nướng bánh bằng tay sẽ giúp bánh thơm, giòn tan nên được khách hàng ưa chuộng hơn. Mỗi người thợ có thể nướng 1000 đến 2000 chiếc bánh/ngày. Những thợ nướng bánh phải ngồi cạnh bếp than đỏ rực, sức nóng từ chậu than giữa hè buộc người thợ phải trang bị bảo hộ cho phần mặt, tay, đầu gối và ống chân.Theo các công nhân, nghề làm bánh đa phải thực sự chịu khó, thức dậy từ 3h sáng làm cho tới đêm mới nghỉ. Công nhân nghỉ ngơi lấy sức, ăn nhẹ giữa buổi để có thể tiếp tục làm việc.Chị Phạm Thị Xuân (SN 1980, chủ cơ sở sản xuất bánh đa Xuân Hiếu) chia sẻ: Gia đình đã làm nghề gần chục năm nay. Trung bình mỗi ngày có thể tráng 17 nghìn cái bánh. Từ khâu tráng bánh, đến việc bánh được nướng bằng tay trên những bếp than hồng phải vô cùng tỉ mỉ, cẩn thận để đảm bảo bánh giòn thơm, được nhiều khách hàng ưa chuộng.Ông Nguyễn Văn Hòa, Phó chủ tịch UBND thị trấn Đô Lương cho biết: Trong năm 2023, làng nghề Vĩnh Đức xuất ra thị trường 180 vạn cái bánh đa; từ đó đã giải quyết việc làm cho hơn 100 lao động; thu nhập bình quân 6 đến 8 triệu đồng/lao động/tháng. Tổng sản phẩm năm 2023 ước đạt 1.500 tấn, doanh thu hơn 50 tỉ đồng. Bình quân thu nhập của lao động nghề là 85 triệu đồng/năm. Khoảng 2 năm nay, nhiều hộ làm nghề đã đầu tư mua thêm máy móc để nâng cấp các khâu sản xuất như tráng bánh, hấp bánh. Việc tạo khuôn bánh và hấp bánh bằng máy giúp cho bánh đồng đều, rút ngắn thời gian, công sức lao động…
