Đặc sản chuột rừng của người Dao đỏ
Hà Giang - Người Dao đỏ Hoàng Su Phì bắt chuột rừng bằng bẫy tre ở các khe suối hoặc cạnh ruộng lúa, đem chế biến thành nhiều món khác nhau.
Vào mùa khô, tiết trời khô ráo hơn, cây cỏ phát triển, động vật đi kiếm ăn nhiều. Mùa này, đồng bào Dao đỏ làm nương rẫy từ tháng 2 đến tháng 3 âm lịch. Đó là lúc thích hợp để bắt chuột.
Đến với một số xã vùng cao ở huyện Hoàng Su Phì, tỉnh Hà Giang, du khách có thể bắt gặp người Dao đỏ đi bẫy chuột tại các khu vực đường mòn, suối cạn, gần các ruộng lúa. Đánh bắt chuột rừng với người dân vừa để cải thiện bữa ăn hàng ngày, vừa bảo vệ mùa màng.
Một người dân Dao đỏ ở xã Hồ Thầu huyện Hoàng Su Phì chia sẻ, trước đây do cuộc sống mưu sinh khó khăn, người dân bản địa tìm thức ăn bằng cách săn bắt hái lượm. Chuột lại là con vật sống về đêm nên đồng bào sẽ đặt bẫy trước ở những chỗ chuột hay qua lại.
Những chiếc bẫy làm bằng tre, trúc tuy thô sơ nhưng rất thông minh nên chuột lớn đi qua sẽ khó thoát. Họ thường đặt bẫy hai đêm thì đi kiểm tra một lần, nếu đặt 4 - 5 bẫy thì mỗi lần đi tìm lại có thể thu về 5 - 7 con chuột. Thịt chuột có thể làm sạch, chế biến ngay hoặc đem nướng sơ qua lửa rồi treo gác bếp, hong khô dần bằng khói bếp để ăn nhiều bữa.
Gỡ ra khỏi bẫy, chuột rừng được làm sạch lông, bỏ nội tạng, xát muối, ướp gia vị rừng, kẹp vỉ để thui hoặc nướng sơ cho săn lớp da bên ngoài. Sau đó người Dao đỏ mới đem chế biến thành rất nhiều món khác nhau như chuột nướng, chuột nấu gừng, thảo quả...
Trong đó, món chuột nấu gừng đặc trưng nhất. Con chuột chặt miếng vừa ăn, nêm gia vị, gừng rửa sạch, cạo vỏ, đập dập và băm nhỏ. Cho thịt chuột vào nồi đảo cho ngấm gia vị và săn thêm, kế tiếp mới cho gừng vào nấu cùng nước. Bí quyết cho món chuột nấu gừng ngon của người Dao đỏ là cần cho xâm xấp nước và thịt chuột phải tươi mới.
Đĩa chuột nấu gừng lên mâm có mùi thơm của gừng, tiêu rừng, khi ăn thực khách cảm nhận được vị đậm đà, thơm ngon, thịt mềm ngọt. Thịt chuột có thể bề ngoài không bắt mắt nhưng khi thưởng thức thực khách mới thấy được hương vị hấp dẫn, ăn rất "tốn cơm".
Mặc dù không còn phổ biến như xưa nhưng các món ngon từ chuột rừng vẫn được người Dao đỏ ở Hoàng Su Phì truyền lại cho nhau cách đánh bắt và chế biến. Ngoài bữa cơm thường ngày, thịt chuột rừng còn là món đặc biệt trong mâm cỗ của người Dao đỏ vào lễ Tết, lễ cấp sắc, lễ cúng gia cầm gia súc, hoặc có khách quý tới nhà.
