Lên Hồng Thái xem người Dao tiền in váy bằng sáp ong
Đến xã Hồng Thái của huyện vùng cao Na Hang (Tuyên Quang), chúng tôi cứ ngắm mãi chiếc váy của những người phụ nữ Dao Tiền nơi đây. Đó là những chiếc váy có họa tiết vô cùng độc đáo được in bằng sáp ong. Bà Triệu Thị Sam tự hào nói, người phụ nữ Dao tiền ở đây tự tay in sáp ong lên váy của mình đã là công việc quen thuộc. Thế nhưng để có được họa tiết đẹp mắt thì cũng đòi hỏi lắm công phu.
In hoa văn bằng sáp ong được ví như nghệ thuật trang trí thủ công tinh xảo, tài hoa nhất của người phụ nữ Dao Tiền. Bởi lẽ, họ phải trải qua rất nhiều công đoạn cầu kỳ để có thể tạo ra được hoa văn trên tấm vải.
Theo chia sẻ của bà Triệu Thị Sam, ở thôn Pác Khoang, để có được những tấm vải in sáp ong đẹp thì tấm vải trắng phải được là phẳng để khi in sáp ong mới ngấm đều, đẹp và không bị loang. Tiếp đến là công đoạn đun sáp ong, nghe thì có vẻ đơn giản, nhưng đây lại là công đoạn khó nhất. Bởi sáp ong khi đun nóng phải có độ loãng vừa phải, nếu đặc quá thì sáp ong không ăn vải, nếu loãng quá khi in hoa văn sẽ bị nhòe.
Dụng cụ để vẽ sáp ong thường làm từ tre, được gắn ghép với nhau để giúp tạo các họa tiết trên váy. Vừa thoăn thoắt chấm sáp ong lên tấm vải, chị Sam vừa nói với chúng tôi: Đầu tiên phải tạo hình tam giác rồi tạo các đường viền của các hình tam giác nhọn, sau cùng mới dùng dụng cụ để chấm hình đồng tiền xu. Việc vẽ sáp được làm liên tục cho đến khi hết khổ vải.
Những họa tiết trang trí được người Dao Tiền in trên trang phục chủ yếu theo các họa tiết hình học, cỏ cây, núi non, đồng xu…thể hiện niềm mong ước của đồng bào Dao Tiền về cuộc sống no đủ, tốt đẹp hơn.
Sau khi sáp ong khô thì đem nhuộm chàm nhiều lần để ra được màu chàm như ý, rồi phơi khô…Tiếp đến nhúng tấm vải chàm vào nước sôi để sáp ong tan ra thì các hoa văn đã in sẽ hiện ra rõ nét trên nền chàm. Để hoàn thành các công đoạn trên, người phụ nữ Dao Tiền cần khoảng 7 ngày.
Những tấm vải in hoa văn sáp ong được phụ nữ Dao tiền sử dụng để khâu váy. Cũng chính bởi sự công phu đó, cùng với áo, khăn, xà cạp được thêu hoa văn tỉ mỉ mà bộ trang phục được coi như là báu vật của người phụ nữ Dao tiền.
Không màu sắc rực rỡ, những chiếc váy màu chàm cùng với các họa tiết hoa văn tinh xảo kết hợp cùng với trang sức đã giúp tôn lên vẻ đẹp duyên dáng, giản dị sự khéo léo của phụ nữ Dao Tiền. Cũng chính bởi vậy, trong những ngày lễ hội, trang trí sáp ong trên váy luôn là môn thi thu hút phụ nữ Dao tiền tham gia
Đến với Hồng Thái, du khách sẽ được tìm hiểu nghệ thuật in hoa văn bằng sáp ong, được đắm chìm trong không gian đậm sắc màu văn hóa dân tộc với những nếp nhà mái ngói âm dương, tiếng Páo dung làm say đắm lòng người. Người Dao Tiền ở đây vẫn luôn lưu truyền, giữ vững nếp sống dựa vào thiên nhiên, bảo vệ môi trường cùng với nét hoài cổ bình yên.