Lễ cúng máng nước của người Ca Dong "hút" khách tham quan
Trong khuôn khổ các hoạt động của Tuần “Đại đoàn kết các dân tộc - Di sản văn hóa Việt Nam” năm 2023 tại Làng Văn hoá Du lịch các dân tộc Việt Nam (Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội), đoàn nghệ nhân huyện Nam Trà My, đại diện cho tỉnh Quảng Nam đã có hoạt động trình diễn tái hiện Lễ cúng máng nước.
Người Ca Dong xưa nay luôn coi trọng nguồn nước, xem nước là mạch nguồn của sự sống. Vì vậy, cúng máng nước là lễ hội quan trọng bậc nhất để cầu mong thần rừng, thần nước phù hộ, đưa nước về cho bà con có cuộc sống no ấm. Cúng máng nước cũng để cầu mong mưa thuận gió hòa, dân làng khỏe mạnh.
Để chuẩn bị cho lễ cúng máng nước, thanh niên trong làng sẽ được giao nhiệm vụ làm cây nêu, phát dọn lối đi sạch sẽ vào khu vực dòng suối lấy nước. Lễ vật trong lễ tế là gà trống và heo. Sau khi cây nêu dựng xong, tất cả đàn ông trong làng sẽ mang lễ vật vào địa điểm lấy nước trên dòng suối.
Khi già làng thực hiện xong nghi lễ tế thần, từng hộ gia đình sẽ dùng một ống nứa rừng múc nguồn nước dưới suối đã được hòa với tiết gà, tiết heo mang về nhà nhóm bếp nấu cơm. Các thanh niên trong làng sẽ đặt ống dẫn nước xuống khe suối để đưa nước về làng.
Từ sáng sớm, trai gái Ca Dong cùng các bô lão, già làng đã tề tựu đông đủ ở ngôi nhà giữa làng. Tất cả không gian đều tràn ngập sắc màu với những đồ đạc trang trí cho lễ cúng, trang phục truyền thống nhiều màu sắc của người bản địa hòa vào không gian núi rừng.
Đồng bào Ca Dong quan niệm rằng con suối chảy qua làng là tặng phẩm của rừng già ban cho con người. Hằng ngày bà con mang quả bầu khô, ống lồ ô, ống nứa đến lấy nước về dùng để nấu ăn, sinh hoạt. Trẻ con có thể đùa nghịch, vui chơi thỏa thích dưới máng nước.
Bên cạnh đó, máng nước còn là nơi để bà con gặp gỡ, chuyện trò, tạo sự kết nối trong cộng đồng. Vì thế, máng nước từ lâu đã trở thành biểu tượng văn hóa vừa gần gũi vừa thiêng liêng trong đời sống của đồng bào Ca Dong.
Hiện nay đời sống đồng bào vùng cao đã có nhiều thay đổi. Nhiều tập quán phong tục ít nhiều bị mai một. Việc duy trì những nghi lễ truyền thống, đặc trưng như Lễ cúng máng nước là nỗ lực nhằm gìn giữ bản sắc văn hóa các tộc người vùng cao tại Quảng Nam.
Việc mang lễ cúng máng nước và trình diễn cây nêu của Nam Trà My nhằm góp phần tôn vinh giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của cộng đồng Ca Dong trong nền văn hóa thống nhất mà đa dạng của cộng đồng 54 dân tộc Việt Nam. Đồng thời cũng quảng bá, mời gọi du khách thủ đô Hà Nội đến thăm quan, khám phá nét văn hóa đặc trưng của vùng núi Quảng Nam.