Khai mạc triển lãm “Thành Cổ Loa - Từ truyền thuyết đến hiện thực”

Dự triển lãm có đại diện lãnh đạo Sở Văn hóa Thông tin Hà Nội, các nhà khoa học từ Hội Khoa học lịch sử Việt Nam, Hội Sử học Việt Nam, Trung tâm bảo tồn di sản Thăng Long - Hà Nội…

Triển lãm “Thành Cổ Loa - từ truyền thuyết đến hiện thực” được chắt lọc từ các công trình khoa học, nghiên cứu của các nhà khoa học; thông qua các tư liệu, hình ảnh sưu tầm của Viện Viễn Đông Bác cổ (EFEO), Hồ sơ di tích Quốc gia đặc biệt của Trung tâm Bảo tồn di sản Thăng Long - Hà Nội, nguồn ảnh của Ban Quản lý Khu di tích Cổ Loa, các sưu tập ảnh tư nhân... nhằm lan tỏa những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể, đề cao trách nhiệm của cộng đồng địa phương và du khách trong việc bảo tồn và phát huy giá trị di sản, góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội địa phương.

Triển lãm gồm 2 chủ đề: Truyền thuyết thành Cổ Loa và Thành Cổ Loa ngày nay, mở cửa từ 23/11/2023, tại Nhà trưng bày Khu di tích Cổ Loa, Thôn Chùa, Cổ Loa, Đông Anh, Hà Nội.

Phát biểu tại triển lãm, ông Ngô Văn Nam, Phó Giám đốc Trung tâm bảo tồn di sản Thăng Long - Hà Nội cho biết, Thành Cổ Loa - Từ truyền thuyết đến hiện thực là hoạt động thiết thực kỷ niệm 18 năm ngày Di sản văn hóa Việt Nam.

Trong khuôn khổ triển lãm, Ban tổ chức đã lựa chọn, chắt lọc các công trình nghiên cứu của các tác giả khoa học, tư liệu… để giới thiệu, quảng bá đến công chúng, du khách trong và ngoài nước… Qua đây, góp phần lan tỏa những giá trị văn hóa vật thể, phi vật thể, đề cao trách nhiệm của địa phương và du khách trong việc bảo tồn, phát huy giá trị di sản, góp phần gìn giữ bản sắc văn hóa dân tộc…

Cổ Loa là một trong những di tích lịch sử quan trọng của Thủ đô và dân tộc với vai trò là kinh đô của đất nước hai lần. Đó là kinh đô của nhà nước Âu Lạc thời An Dương Vương (thế kỷ III TCN) và kinh đô thời Ngô Quyền (thế kỷ X). Khoảng thế kỷ thứ III TCN, nước Âu Lạc được thành lập, An Dương Vương với tầm nhìn chiến lược, đã chuyển trung tâm đất nước từ Bạch Hạc (Việt Trì) về vùng Cổ Loa định đô xây thành. Thành Cổ Loa được xây dựng với quy mô lớn, là minh chứng về trình độ kỹ thuật quân sự cao của nền văn minh Việt cổ. Cùng với sự phát triển của nông nghiệp lúa nước, các ngành thủ công nghiệp đặc biệt là luyện kim phát triển đạt trình độ cao, đã hình thành các trung tâm dân cư có kinh tế - văn hóa - xã hội phát triển.

Các đợt khai quật khảo cổ học đã làm rõ cấu trúc thành Cổ Loa gồm có 3 vòng khép kín, được đào đắp quy mô lớn vào thời kỳ An Dương Vương và đắp gia cố thêm một số lần sau đó. Trong và ngoài thành đã phát hiện được nhiều dấu tích liên quan đến thành như các di chỉ cư trú, di tích đúc mũi tên đồng, nơi chôn giấu trống đồng... Từ đó, đã làm sáng tỏ những truyền thuyết về việc An Dương Vương xây thành, là minh chứng hùng hồn về thiên tài quân sự của An Dương Vương, đặc biệt là kỹ thuật chế tạo và sử dụng cung tên.

Trải qua nhiều thăng trầm của lịch sử, Thành Cổ Loa chịu nhiều tác động của tự nhiên và con người đã có nhiều thay đổi, tuy nhiên những dấu tích về tòa thành cổ nhất, lớn nhất của Việt Nam và Đông Nam Á thời cổ đại vẫn hiện diện như một quá khứ hào hùng và bi tráng, nhắc nhở các thế hệ hôm nay và mai sau về công lao của cha ông đã đổ bao công sức, xương máu để gìn giữ, xây dựng nơi đây.

Theo PGS.TS Trần Đức Cường, Chủ tịch Hội Khoa học Lịch sử Việt Nam, Cổ Loa là tòa thành đầu tiên được xây dựng trong lịch sử giữ nước của dân tộc. Ba lớp thành sừng sững được thi công bằng nguồn nhân lực dồi dào, tổ chức chặt chẽ, thực sự là một thách thức lớn đối với kẻ xâm lược. Hôm nay, đến Cổ Loa vẫn thấy hình bóng của vũ khí chính là cung nỏ, thông qua các di tích, địa danh như: Gò Đống Bắn, Ngự Xạ Đài, Cường Nỗ, Uy Nỗ, Kính Nỗ... Tương truyền, Cổng Gỗ là nơi đặt lò đúc mũi tên, Cầu Dâu là nơi vua thường cho chở đồng đến... 10 trong 85 địa danh ở vùng Cổ Loa được thống kê có liên quan đến cung nỏ.

PGS.TS Lại Văn Tới, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu Kinh thành, Viện Hàn lâm Khoa học xã hội Việt Nam, người nhiều lần chủ trì khai quật khảo cổ ở Cổ Loa, cho biết: “Cổ Loa là mảnh đất thật sự hấp dẫn với nhiều nhà khoa học trong nước và quốc tế. Khảo cổ học cũng đã tìm được nhiều dấu vết của hào cũng như hệ thống thủy văn tại các lớp thành ngoại, thành trung, thành nội tại Cổ Loa. Hệ thống thủy văn tại Cổ Loa còn các đầm hồ bên trong thành. Ví dụ như đầm Cả ở giữa thành trung. Đầm Mạch Tràng ở thành ngoại. Vườn thuyền Ao Mắm là nơi An Dương Vương cho chế tạo tàu thuyền và đỗ tàu thuyền ở đấy. Hệ thống thủy văn ở Cổ Loa là liên thông, sau này tác chiến không những bộ binh mà cả thủy quân cũng tác chiến".

“Đến với Cổ Loa, du khách tận mắt thấy dấu vết của lò đúc, những phần còn lại của khuôn đúc, mũi tên đồng ba cạnh đặc trưng của Cổ Loa - sản phẩm mang “thương hiệu Việt” từng nhiều lần gây kinh hoàng cho quân xâm lược phương Bắc. Lịch sử vẫn hiện hữu trên từng tấc đất. Cổ Loa ngày nay không chỉ là một di sản văn hóa, một bằng chứng về sự sáng tạo, về trình độ kỹ thuật cũng như văn hóa của người Việt cổ, mà còn là một điểm đến lý tưởng cho các du khách”, ông Tới nhấn mạnh.

Dương Thảo