Mùa hái măng rừng
Khi những cơn mưa rào xuất hiện, cũng là lúc những mầm măng vươn mình, nhú lên khỏi mặt đất, đây cũng là thời điểm người dân ở huyện miền núi Anh Sơn (Nghệ An) bước vào mùa thu hoạch măng rừng để kiếm thêm thu nhập, trang trải cuộc sống. Công việc tưởng chừng đơn giản nhưng hóa ra thấm đẫm nhọc nhằn.
Mang lại nguồn thu nhập cho người dân
Người dân ở huyện miền núi Anh Sơn (Nghệ An) gắn bó với cây măng rừng từ bao đời nay. Với họ, uống ngụm nước suối, ăn búp măng rừng là để gắn bó với núi cao. Vì vậy, mỗi khi có tín hiệu của mùa măng về, gác lại công việc nương rẫy, đồng áng, người dân ở xã Thọ Sơn, huyện Anh Sơn (Nghệ An) bắt đầu băng rừng tìm hái những búp măng tươi đem về bán kiếm thêm thu nhập.
Đến bản Khe Trằng, xã Thọ Sơn, ngay từ sáng sớm, chị em trong bản đã chia nhau thành 3-4 nhóm lên rừng hái măng. Bà Vi Thị Quỳ, người có nhiều năm kiếm sống bằng công việc hái măng rừng, chia sẻ: “Hàng năm, cứ đến mùa này, hầu hết chị em phụ nữ trong bản lại gói cơm, mang nước rủ nhau lên rừng hái măng. Muốn lấy được nhiều măng, tôi cũng như người làm nghề hái măng phải kiên trì, chịu khó đi xa, lội suối băng rừng để tìm.
Đường đi rừng đã khó, thế nhưng công việc tìm và hái măng còn khó nhọc hơn nhiều. Nếu không phải là người bản địa thì khó lòng biết cách tìm và lấy măng, phải quen thông thổ và có bí quyết hái măng thì mới kiếm được những ngọn măng non”.
Theo bà Quỳ, muốn hái được măng, phải vào tận những bụi nứa um tùm để bẻ những đọt măng non đang mọc ra tua tủa dưới gốc hay tìm những chỗ đất nứt trong bụi rậm, nơi đó có những “búp măng” đang nhô lên. Công việc này khá vất vả vì vừa phải tinh mắt, vừa phải chắc chân khỏe tay, vừa phải mang theo dụng cụ như cuốc, thuổng hay dao.
“Chui vào bụi rậm để tìm hốc măng khó lắm, vì chỗ đó thường thiếu ánh sáng, gai góc, ẩm ướt. Muốn có măng thì phải cố đi sâu vào thôi”. Bà Quỳ chia sẻ.
Với thời gian từ sáng sớm đến 1-2 giờ chiều, mỗi ngày nếu hôm nào gặp được măng nhiều, bà Quỳ hái được 5- 6 yến măng tươi, hôm ít thì được chừng 3 yến. Với giá hiện tại 8-10 nghìn đồng/kg măng tươi, mỗi ngày bà cũng kiếm được từ 2- 4 trăm nghìn đồng.
Nhọc nhằn mỗi chuyến đi
Không chỉ ở xã Thọ Sơn mà người dân các xã Thành Sơn, Bình Sơn, Tam Sơn, Phúc Sơn, huyện Anh Sơn(Nghệ An) thời điểm này cũng đang tất bật vào mùa hái măng rừng.
Chị Lang Thị Nhàn, ở bản Vều 2, xã Phúc Sơn cho biết: “Năm nào người dân trong bản cũng canh đến mùa măng để lấy về, bán kiếm thêm thu nhập. Để có những búp măng tươi ngon, người hái măng phải đổ mồ hôi công sức, thậm chí gặp nguy hiểm, rủi ro. Không ít lần tôi phải vào những bụi tre rậm rạp để lấy măng làm trầy xước cả da thịt. Rừng rậm, dốc cao, chưa kể nhiều hôm trời mưa gió. Nguy hiểm nhất là trong lúc đi vào rừng lấy măng gặp phải rắn, vắt,...”.
Theo chị Nhàn, vào mùa thu hoạch măng, vợ chồng chị lúc nào cũng bận rộn. Ban ngày đi lấy măng, buổi tối cả nhà lại ngồi bóc vỏ, luộc măng rồi sáng hôm sau đem đi nhập. Măng rừng hiện được thị trường ưa chuộng, nhiều thương lái tìm đến tận nơi để thu mua. Một số hộ trong bản còn chế biến thành măng chua ngâm ớt hoặc phơi khô, sau đó mới đem bán, lợi nhuận cao hơn so với măng tươi.
Vào mùa măng, nếu chịu khó thì mỗi ngày gia đình chị cũng kiếm được chừng 300 nghìn đồng. Tuy công việc vất vả, khó nhọc nhưng mang lại nguồn thu nhập đáng kể, giúp cải thiện cuộc sống nên gia đình chị Nhàn vẫn vào rừng hái măng từ năm này qua năm khác.
Khi mặt trời xuống núi, những người hái măng mang theo thành quả của mình sau một ngày lao động vất vả về đi nhập cho các thương lái. Theo kinh nghiệm của những người làm nghề hái măng chia sẻ, măng rừng ở Anh Sơn (Nghệ An) chủ yếu là măng tre, măng nứa, măng mét, chỉ to bằng cái cán dao đi rừng. Để đến được nơi hái măng, bà con phải đi bộ từ sáng sớm, băng rừng hơn 1- 2 giờ đồng hồ vì măng thường mọc trên núi cao.
Nếu đứng dưới chân rừng nhìn lên đồi măng bạt ngàn, có người sẽ nghĩ rằng, măng mọc sẵn trên đất, cứ việc bẻ lấy mang về. Nhưng công việc hái măng không hề đơn giản như vậy. Mỗi khi chui vào bụi nứa, người hái măng phải đối diện với gai góc, muỗi vắt. Công việc hái măng đã rất mệt nhọc nhưng sau khi măng hái xong việc bóc măng tại chỗ cũng vất vả không kém. Phải để những ngọn măng tại chỗ đất quang, dùng dao róc bóc bỏ vỏ để cho ra những ngọn măng trắng ngần.
Khi bóc măng, lông măng đâm bám vào tay khiến bàn tay chai sần, nhựa măng làm cho tay chân tím bầm, đau rát. Nhưng với những người làm nghề hái măng ở Anh Sơn, mùa này măng không chỉ là lương thực dự trữ của bà con trong mùa mưa lũ mà còn là sản phẩm mang lại nguồn thu nhập lớn cho gia đình.
Ông Nguyễn Văn Tráng, Chủ tịch UBND xã Phúc Sơn, huyện Anh Sơn (Nghệ An) cho biết: “Xã hiện có 5 bản đồng bào dân tộc Thái sinh sống, trong đó có 4 bản ở vùng biên giới, tiếp giáp với nước bạn Lào, bà con sống chủ yếu dựa vào rừng. Hàng năm, vào mùa này măng rừng mọc nhiều, bà con lại vào rừng kiếm thêm thu nhập.
Xã cũng đã tập trung tuyên truyền, vận động bà con nâng cao ý thức bảo vệ và khai thác có hiệu quả nguồn lâm sản phụ này. Đồng thời, khuyến cáo người đi rừng nên cẩn thận, nhất là sử dụng lửa, đề phòng cháy rừng. Địa phương khuyến khích người dân trồng tre trên đất rừng được cấp để lấy măng kiếm thêm thu nhập”.
Nghề hái măng rừng vất vả là thế nhưng người dân miền núi huyện Anh Sơn (Nghệ An) không bỏ nghề. Cứ vào mùa là họ lại miệt mài, cần mẫn leo núi hái măng. Mùa măng rừng về, núi rừng Anh Sơn trào dâng sức sống. Nhìn những gùi măng chiều chiều được bà con địu từ trên núi xuống khiến chúng tôi mường tượng ra một bức tranh thơ mộng, bình yên nơi xóm núi. Nhưng phía sau bức tranh ấy là cả một chuỗi gian nan mà những con người nơi đây đang ngày ngày phải trải qua để mưu sinh trang trải cho cuộc sống.