Thoát nghèo từ nuôi ong mật
Trên vùng cao nguyên đá của Hà Giang, cây hoa bạc hà chi sinh trưởng duy nhất một vụ trong năm, từ tháng 10 đến tháng 2 dương lịch của năm sau. Trong những năm qua, đã có nhiều hộ gia đình dân tộc thiểu số phát triển nuôi ong mật khai thác phấn hoa cây bạc hà và đã mang lại hiệu quả kinh tế cao. Điển hình là gia đình anh Vàng Seo Pao, dân tộc Mông, thôn Cán Tỷ, xã Sảng Tủng huyện Đồng Văn (Hà Giang).
Sinh ra và lớn lên trên vùng đất khó khăn của huyện nghèo Đồng Văn, gia đình anh Pao đã phải trải qua nhiều khó khăn về kinh tế. Qua nhiều năm trăn trở tìm cách thoát nghèo, anh Pao nhận thấy, tuy quê nhà còn nhiều khó khăn, nhưng lại xuất hiện cây hoa bạc hà mọc hoang dã trong tự nhiên và một số hộ gia đình đã nuôi ong mật khai thác phấn hoa cây bạc hà bán được với giá cao. Từ đó anh Pao đã đi đến các mô hình nuôi ong mật khai thác phấn hoa của cây bạc hà trên địa bàn xã và các vùng lân cận để học hỏi kinh nghiệm.
Đến năm 2016, khi đã có chút kinh nghiệm từ thực tiễn về nuôi ong, anh Pao mạnh dạn vay vốn Ngân hàng chính sách xã hội huyện Đồng Văn 70 triệu đồng để đầu tư mua 60 thùng ong và mua giống ong về nuôi. Khi mới bước vào nuôi ong, do còn thiếu kinh nghiệm nên lượng mật khai khác được không đáng kể, một số đàn ong bị chết do nhiễm bệnh thối ấu trùng… Không lùi bước trước khó khăn, anh Pao đã đến các cơ quan chuyên môn của huyện Đồng Văn như Phòng Nông nghiệp, Trạm Khuyến nông và các hộ nuôi ong thành công trên địa bàn để tiếp tục học hỏi và đúc rút kinh nghiệm.
Từ kinh nghiệm có được, đến vụ hoa bạc hà năm 2017 - 2018, đàn ong của anh Pao phát triển tốt và cho lượng mật khai thác được gần 90 lít; với giá bán từ 450 – 500 nghìn đồng/lít (thời điểm năm 2018), anh Pao đã thu về gần 44 triệu đồng.
Từ thành công bước đầu, đến vụ hoa bạc hà năm 2019 - 2020, anh Pao đã vay mượn thêm của anh em họ hàng để đầu tư mở rộng qui mô nuôi ong lên 110 đàn. Đến cuối vụ hoa bạc hà, anh Pao đã thu được gần 200 lít mật và bán được gần 100 triệu đồng.
Từ số tiền thu được, anh Pao đã trả hết nợ ngân hàng và số tiền vay mượn thêm của anh em họ hàng. Số tiền còn lại, anh tiếp tục đầu tư mở rộng qui mô đàn ong.
Từ vụ hoa bạc hà năm 2021 - 2022 đến nay, anh Pao luôn duy trì từ 250 – 270 đàn ong và số mật thu được từ 600 – 630 lít trong vụ hoa bạc hà; với giá bán từ 550 – 570 nghìn đồng/lít (giá mật ong bạc hà năm 2022), trong vụ hoa bạc hà năm 2021 - 2022, anh Pao đã thu về trên 350 triệu đồng.
Anh Pao cho biết: Do cây hoa bạc hà chỉ sinh trưởng duy nhất một vụ trong năm, từ tháng 10 đến tháng tháng 2 dương lịch của năm sau, nên công việc nuôi ong và khai thác mật cũng chỉ diễn ra trong thời gian này. Muốn nuôi ong khai thác mật thành công thì người nuôi phải không ngừng học hỏi các kinh nghiệm về nhân đàn, kỹ thuật khai thác và bảo quản mật.
Ngoài ra, một vấn đề quan trọng quyết định thành công trong nuôi ong là công tác phòng trừ dịch bệnh, nhất là bệnh thối ấu trùng ong, hiện tượng ong bốc bay và kẻ thù tự nhiên của đàn ong mật là ong khoái, thằn lằn, cóc…
Bên cạnh đó, để nâng cao hiệu quả khai thác mật thì người nuôi cần phải di chuyển đàn ong đến gần các khu vực có nhiều cây bạc hà đang nở hoa và phải chọn thời điểm khai thác mật phù hợp để không ảnh hưởng đến năng suất mật và khả năng khai thác phấn hoa của đàn ong.
Trong 2 vụ hoa bạc hà 2021 – 2022 và vụ 2022 – 2023 vừa qua, tổng thu nhập mỗi vụ từ mật ong mật trên 350 triệu đồng, sau khi trừ các khoản chi phí (tiền mua các loại vật tư, thuê lao động…) còn lãi khoảng trên 200 triệu đồng mỗi vụ.
Hiện nay gia đình đang triển khai nuôi ong bạc ong bạc hà niên vụ 2023 -2024 với số đàn ong duy trì như vụ hoa bạc hà của những năm trước.
Được biết, ngoài nuôi ong khai thác phấn hoa cây bạc hà, gia đình anh Pao còn phát triển chăn nuôi lợn đen và gà xương đen (còn gọi là gà Mông) để xuất bán ra thị trường. Để có nguồn lương thực phục vụ cho sinh hoạt và phục vụ chăn nuôi, gia đình anh Pao còn trồng gần 0,7 ha ngô nương.
Anh Vàng Mí Lía, Chủ tịch UBND xã Sảng Tủng cho biết: "Anh Vàng Seo Pao là người dân tộc Mông có nghị lực thoát nghèo vươn lên làm giàu điển hình của xã trong phát triển nuôi ong mật bạc hà. Ngoài làm kinh tế giỏi, gia đình anh Pao còn luôn gương mẫu trong các phong trào của xã. Trong những năm qua, chúng tôi đã lấy tấm gương làm kinh tế giỏi của gia đình anh Pao để tuyên truyền cho mọi người dân trong xã học tập và làm theo".