Đặc sản Bánh ú lá tre Tây Ninh

Ở Việt Nam, Tết Đoan Ngọ còn được gọi là Tết giết sâu bọ. Trong đời sống tâm linh, người dân thường quan niệm rằng, buổi sáng ngày mồng 5 tháng 5 âm lịch, sớm ăn bánh tro, chè, trái cây, rượu nếp thì sẽ giết sâu bọ, bệnh tật trong người. Ở Tây Ninh, người dân thường làm bán ú lá tre trong dịp Tết truyền thống này.

Bánh Ú Tây Ninh có vị ngọt thanh, thơm, dẻo, giòn của bí đao xào và đậm mùi Sầu riêng.

"Bánh ú lá tre" truyền thống là món bánh đặc trưng gắn liền với văn hóa ẩm thực Việt Nam, đặc biệt là người dân Nam Bộ. Ở khu phố Gia Huỳnh, Thị xã Trảng Bàng, Tây Ninh nhà nhà truyền nhau nghề làm bánh, từ già đến trẻ, trai gái đều thuần thục với công việc làm bánh ú lá tre. Trước ngày Tết Đoan Ngọ, hầu hết các gia đình đều chuẩn bị một lượng lớn nếp, đậu xanh, đường cát, lá tre,...và huy động thành viên trong gia đình, hàng xóm để thực hiện các công đoạn làm bánh.

Dây gói bánh Ú cũng được lựa chọn và tuốt cẩn thận.

Bà Ma Thị Đê với công đoạn ngâm gạo làm bánh rất kỳ công.

Bà Ma Thị Ðê, dân tộc Tày, 77 tuổi, khu phố Gia Huỳnh, phường Trảng Bàng, thị xã Trảng Bàng, Tây Ninh) là một trong những người giữ nghề làm bánh lâu đời này. Bà cho biết bà theo nghề hồi 9 tuổi, do ông bà truyền lại và cũng không biết cái nghề có từ khi nào, chỉ biết rằng món bánh ú lá tre xuất xứ ở miền Nam, bởi những người xưa đi "khai hoang mở cõi".

Để làm ra những mẻ bánh ú truyền thống ngon, bà Đê cho biết nếp phải được ngâm trong 24 giờ với nước tro gòn lắng vôi, sau đó xả sạch nhiều lần với nước sạch. Như vậy, nếp sau khi nấu chín sẽ trong, kết dính và bóng bẩy. 

Nhân bánh ú là công đoạn chiếm khá nhiều công sức của người làm bánh. Nhân bánh gồm có đậu xanh, mứt bí đao xào và sầu riêng. Đặc biệt là nhân xào phải khéo, không để nhão nhưng cũng không quá khô. Bánh ú lá tre được gói bằng lá tre tươi trồng ở tỉnh Tây Ninh, sau đó cho vào nồi nấu từ 2 đến 3 giờ thì chín. 

Đồng bào các dân tộc ở Tây Ninh rất ưa thích và giữ gìn nghề làm Bánh Ú truyền thống.

Lá tre gói bánh cũng được chọn lựa và làm sạch trước khi gói bánh

Ngoài làm nhân thì công đoạn nấu bánh cũng rất quan trọng, quyết định đến độ ngon của bánh và giữ bánh được lâu. Nước nấu khi thật sôi thì mới cho bánh vào, châm nước liên tục để nồi không bị cạn nước. Bánh ngon là khi ăn thì lá tre vẫn còn xanh, lớp ngoài có màu vàng nhạt, còn nhân đậu mềm, có màu nâu của tro. Khi ăn bánh có vị ngọt thanh của đường, dẻo của nếp, thơm bùi của đậu xanh, giòn của bí đao xào và sầu riêng, nhất là có mùi thơm của lá tre tươi.

 Với hơn 60 năm gắn bó với nghề bánh, bà chỉ mong rằng con cháu sẽ giữ nghề và lưu truyền cho các thế hệ đời sau. Bà Đê bày tỏ: "Biết là nghề gia truyền, nhưng tôi chỉ mong mình có cơ hội được làm “bánh ú lá tre” ở các lễ hội truyền thống, vừa thử sức của mình, vừa để cho mọi người cùng trải nghiệm và biết tới món đặc sản hết sức đặc biệt trên quê hương Tây Ninh".

Anh Tuấn