Canh lá đắng, đặc sản xứ Mường ăn vào nhăn mặt nhưng dễ nghiện

Như chính tên gọi của nó, lá có vị đắng đặc trưng nên có nơi còn gọi là lá mật vịt, lá canh đắng. Cây đắng vốn là loại cây rừng, thường mọc ở khe núi, ven rừng, khi trở thành thứ rau ngon, người dân đem về trồng trong vườn. Từ đó trở thành món ăn trứ danh mang đậm chất núi rừng của người dân tộc Mường.

Lá đắng hay còn được gọi là lá canh đắng, lá chim chim là loại cây rừng

Cây lá đắng gần như cho lá xanh tốt quanh năm, nhưng phát triển mạnh nhất trong mùa mưa. Lá đắng thon dài, tỏa ra thành chùm như lá sắn, khi ngắt hết phần lá, cọng của nó giống như bàn châm chim, nên nhiều vùng người dân cũng gọi đây là cây chim chim. Muốn nấu canh đắng ngon, trong chùm ấy, người dân bản địa chỉ sử dụng những lá bánh tẻ.

Canh lá đắng chuẩn nhất là khi nấu cùng với thịt gà, lòng gà rừng. Ngày nay, lá còn được biến thể nấu cùng thịt nạc vai, thịt ba chỉ băm nhỏ, hoặc lòng lợn, có khi lại nấu cùng với cá rô đồng, cá mương..., trở thành món ăn bổ dưỡng không thể thiếu trong thực đơn của người bản xứ. Nhưng dù nấu với thức gì cũng phải có một bát tiết cho vào.

Có thể nói, canh lá đắng là đặc sản nổi tiếng nhất của người dân tộc Mường, tuy nhiên ở mỗi vùng hương vị của lá đắng lại có hương vi khác nhau. Ở xứ Thanh, canh đắng cũng mang những hương vị rất riêng, tạo nên sự phong phú trong ẩm thực vùng miền của người dân địa phương đó. Ví dụ như ở nhiều nơi canh đắng buộc phải có riềng, nhưng ở Như Thanh, Như Xuân… canh đắng lại lấy vị của cây sả là gia vị chính.

Nấu canh lá đắng rất đơn giản. Thịt gà, thịt chim bồ câu, thịt lợn… băm nhỏ, sau đó đem tẩm ướp gia vị bao gồm mẻ, mắm tôm, sả, tiêu, ớt chừng mười lăm phút. Bắc nồi lên bếp củi, cho hành tỏi vào phi thơm và đảo nhanh tay hỗn hợp trên cho ngấm gia vị. Lửa vừa bén vào, mùi thơm của mắm tôm, sả ớt đã dậy lên thì cho thêm bát tiết, cứ để cho nồi canh sôi liu riu thật ngấm gia vị, chừng vài phút sau đổ vào thêm vài bát nước. Nồi canh sôi lên thì cho lá đắng đã rửa sạch và thái chỉ vào, chờ cho sôi lại chừng ba phút thì bắc ra ăn lúc còn nóng.

Người Mường “nghiền” canh lá đắng và đây là món đặc sản thiết đãi khách quý

Anh Bùi Văn Thương, người dân tộc Mường ở Thanh Hóa chia sẻ: Món canh đắng này là món ăn mang đậm bản sắc núi rừng của người Mường xứ Thanh. Trong những ngày Lễ, Tết, hay có khách quý đến chơi nhà, canh đắng là món ăn không thể thiếu trong mâm cơm. Người dân tộc Mường ở mỗi vùng miền lại có cách chế biến khác nhau, ngay trong cộng đồng người Mường xứ Thanh cũng có sự khác nhau trong chế biến món ăn độc đáo này. Với người Mường ở Như Thanh, muốn món canh đắng ngậy, bùi, thơm hơn thì chúng tôi thường băm nhỏ một ít top mỡ lẫn với thịt. Có nhiều nơi đồng bào Mường còn nấu canh đắng bằng lòng gà, lòng heo, hay các loại cá…

Những thực khách thưởng thức lần đầu sẽ có cảm giác đắng ngắt tê tê nơi cổ họng, nhiều người còn nhắm mắt, rùng mình vì chưa bao giờ ăn phải một món ăn nào đắng chao đảo đến như vậy. Nhưng chính vị đắng đó lại đánh thức vị giác của bạn khiến bữa ăn ngon miệng hơn. Khi ăn quen bạn sẽ bị nghiện vị đăng của lá rau rừng này, cùng với đó bị béo,ngậy, thơm lừng quện lại nơi đầu lưỡi.

Đồng bào Mường ở Thanh Hóa bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của dân tộc

Hiếm ai từng nếm thử một lần vị canh đắng mà lại không tiếp tục thưởng thức thêm lần nữa, bởi vị đắng của lá rau tan rất nhanh và biến mất. Thay vào đó là thứ vị thanh thanh rất mát, béo đậm đà của nước canh, vị ngọt bùi của thịt và tiết gà, và dậy mùi đặc trưng của rau lá đắng cùng các loại gia vị đi kèm.

Không chỉ ăn khi còn tươi, lá đắng còn có thể đem phơi khô, cho vào túi nylon để nơi khô ráo, đến lúc nào cần dùng thì đem ra rửa sạch rồi nấu như mọi thứ canh rau khác. Đó không chỉ là thứ rau dùng để chế biến món ăn lạ miệng mà còn được xem như một loại thảo dược có tác dụng chữa bệnh đường ruột, chống đầy hơi, tiêu mỡ và giải rượu của người dân tộc Mường.

Đến bản Mường, trong tiết trời se lạnh, được quây quần bên mâm cơm chiều muộn, nhâm nhi chút rượu cay nồng và thưởng thức canh lá đắng, với đủ vị đắng, cay, ngọt, bùi… bạn sẽ thấy cuộc sống nơi đây thật thi vị biết bao.

Thu Trang