NSND Rơ Chăm Phiang – Giọng ca Vàng của núi rừng Tây Nguyên hùng vĩ

Giọng nữ cao Rơ Chăm Phiang là một giọng ca vàng quý hiếm của núi rừng Tây Nguyên và trong nền âm nhạc nước nhà.

Là người con dân tộc Gia Rai, sinh năm 1960, tại làng Bua, xã Ia Pnôn huyện Đức Cơ (tỉnh Gia Lai), như bao cô bé khác trong buôn làng, Rơ Chăm Phiang yêu thích những bài hát dân ca dân tộc mình. Tiếng hát lảnh lót của cô bé Gia Rai giữa nương rẫy ngày ấy đã gây sự chú ý đặc biệt đối với những người xung quanh. Năm 12-13 tuổi, Rơ Chăm Phiang được tham gia đội văn nghệ thiếu nhi của huyện Đức Cơ, sau đó được tuyển vào Đoàn văn công Quân giải phóng Tây Nguyên.

“Khi đó tôi bé xíu, đen nhẻm nhưng nỗ lực lắm, vì được đem tiếng hát cổ vũ, tiếp thêm sức mạnh cho đoàn quân giải phóng. Nhiều khi đang biểu diễn giữa rừng thì bất ngờ bom đạn địch trút xuống, phải chạy tìm chỗ trú ẩn. Ngớt bom, chúng tôi lại dựng sân khấu biểu diễn tiếp, phục vụ quân giải phóng…”, nghệ sĩ Rơ Chăm Phiang bồi hồi nhớ lại và chia sẻ.

Sau khi Miền Nam hoàn toàn giải phóng, đất nước thống nhất, nghệ sĩ Rơ Chăm Phiang trở thành diễn viên Đoàn văn công Quân khu 5. Đến năm 1978, bà được cử theo học hệ trung cấp thanh nhạc tại Trường Đại học Văn hóa, nghệ thuật Quân đội. Sau đó, bà tiếp tục học hệ đại học tại Học viện Âm nhạc quốc gia Việt Nam. Tốt nghiệp, bà về công tác tại Đoàn ca múa Tổng cục Chính trị Quân đội nhân dân Việt Nam. Năm 1993, bà được chọn cử đi đào tạo thanh nhạc tại Nhạc viện Tchaikovsky (Nga) và trở về làm giảng viên Trường Đại học Văn hóa, nghệ thuật Quân đội.

Chủ tịch Hội Nhạc sĩ Việt Nam Đỗ Hồng Quân chúc mừng Rơ Chăm Phiang nhân dịp bà được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân.

Trong hơn 40 năm ca hát, với giọng hát được đào tạo bài bản, từ núi rừng Tây Nguyên, đến hầu khắp các vùng miền của Tổ quốc và trên các sân khấu lớn quốc tế, Nghệ sĩ nhân dân Rơ Chăm Phiang đã ghi dấu ấn với sự trình diễn xuất sắc những ca khúc mang âm hưởng của núi rừng Tây Nguyên hùng vĩ, như: “Cánh chim báo tin vui”, “Bóng cây kơ nia”, “Đi tìm bóng núi”, “Tháng ba Tây Nguyên”, “Ngọn lửa cao nguyên”, “Cô gái vót chông”, “Bác Hồ sống mãi với Tây Nguyên”…Bà còn được đánh giá có giọng hát thính phòng xuất sắc, sở hữu nhiều giải thưởng danh giá: Giải Ba cuộc thi hát thính phòng “Hoa cẩm chướng đỏ” tại Nga năm 1983; giải Nhất cuộc thi “Âm nhạc mùa thu” tại Triều Tiên năm 1990; danh hiệu “Giọng hát vàng” Liên hoan Giọng hát vàng Hà Nội - ASEAN năm 1996. Năm 1997 bà được phong tặng Nghệ sĩ Ưu tú, năm 2019 bà được phong tặng danh hiệu Nghệ sĩ Nhân dân.

Nhà giáo ưu tú Hồ Mộ La, người đào tạo nên nhiều tài năng âm nhạc lớn của đất nước tại Học viện âm nhạc quốc gia Hà Nội, nhận xét: “Trong hơn 50 năm giảng dạy, tôi chưa thấy ai đặc biệt như Rơ Chăm Phiang. Cô ấy có giọng hát tuyệt vời, âm vực rộng hiếm có, âm sắc đẹp, tiếp thu phương pháp thông minh, lại có đam mê, kiên trì với con đường âm nhạc thính phòng”.

Không chỉ được đánh giá cao ở trong nước, Nghệ sĩ nhân dân Rơ Chăm Phiang nhiều lần được đề nghị làm việc ở nước ngoài, nhưng bà chọn gắn bó với Hà Nội, với quê hương. “Tôi nghĩ rằng, ở đây tôi được phát huy tối đa khả năng, được thực hiện những ước muốn trong âm nhạc, đồng thời có thể hỗ trợ những người con Tây Nguyên như mình được học tập nghệ thuật, phát triển năng khiếu với điều kiện tốt nhất”, nghệ sĩ Rơ Chăm Phiang bày tỏ.

Đại tá, Nghệ sĩ Nhân dân Rơ Chăm Phiang.

Sống và làm việc ở Hà Nội đã lâu, "họa mi" của núi rừng vẫn giữ nét giản dị, mộc mạc của người con Tây Nguyên. Từ khi trở thành giảng viên Trường Đại học Văn hóa, nghệ thuật Quân đội, bà chuyên tâm với công việc giảng dạy, ít đứng trên sân khấu lớn. “Để có một giọng ca thành công, nhất là với dòng nhạc thính phòng, thì người học phải kiên trì hàng chục năm và người dạy cũng phải tâm huyết, dành nhiều thời gian rèn giũa các giọng ca trẻ”, nghệ sĩ Rơ Chăm Phiang lý giải.

Niềm vui của bà là đã góp phần đào tạo nhiều thế hệ ca sĩ tài năng cho đất nước, nổi bật như: Giàng Thị Hoa, Huyền Trang, Hoàng Hồng Ngọc… Bà cũng chính là người đã đề nghị với Ban Giám hiệu trường Đại học Văn hóa Nghệ thuật quân đội tuyển chọn những tài năng ca hát ở Tây Nguyên về đào tạo, trong đó có những giọng ca thành danh: Y Vol, Y Garia, Ploong Thiết…

Tháng 10/2020 Nghệ sĩ Rơ Chăm Phiang chính thức nghỉ chế độ tại trường, nhưng bà vẫn được mời giảng dạy tại khoa thanh nhạc. Bà vinh dự được chọn cử vào Đoàn đại biểu Thành phố Hà Nội đi dự Đại hội Thi đua yêu nước toàn quốc lần thứ X. Đây chính là động lực, tiếp thêm sức mạnh để bà tiếp tục say mê cống hiến cho nghệ thuật.

Nghệ sĩ Nhân dân Rơ Chăm Phiang hiện đang ấp ủ thực hiện tổ chức một chương trình nghệ thuật riêng, ghi dấu chặng đường 40 năm ca hát tại quê hương Gia Lai và trên sân khấu Nhà hát lớn, Hà Nội. Đồng thời, ra mắt album những ca khúc âm hưởng Tây Nguyên và ca khúc thính phòng hay nhất trong cuộc đời ca hát của mình.

Trong sâu thẳm, Nghệ sĩ Rơ Chăm Phiang vẫn trăn trở về sự thiếu vắng một lớp ca sĩ trẻ Tây Nguyên kế cận say mê theo dòng nhạc thính phòng, mong muốn lớp ca sĩ trẻ sẽ tiếp nối, giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc của vùng đất đỏ Bazan, như NSND Y Moan, Siu Blach, Rơ Chăm Phiang…Để đưa âm nhạc Tây Nguyên bay cao, vươn xa và sống mãi trong đời sống văn hóa - nghệ thuật đất nước.

Hà Cầm Phong