Bắc Kạn: Nhiều giải pháp đưa đặc sản “bí xanh thơm” phát triển bền vững

Bí xanh thơm là cây trồng bản địa của huyện Ba Bể, tỉnh Bắc Kạn. Đặc điểm quý của bí xanh thơm là tất cả thân, lá, hoa, quả đều có mùi thơm. Quả bí khi chế biến vẫn giữ được mùi thơm và có độ dẻo, vị đậm, ngậy béo. Đặc biệt vỏ bí cứng, dày nên có thể bảo quản được lâu, đặc biệt hữu ích trong những thời điểm rau trái vụ. Ngoài ra, loại quả này còn được dùng làm mứt, nước ép, nước đóng lon, phơi khô để làm trà pha nước… đều rất ngon miệng và bổ dưỡng.

Bí xanh thơm là cây trồng chủ lực mang lại thu nhập cao cho nhiều hộ nông dân

Bí xanh thơm ban đầu chỉ được trồng chủ yếu ở xã Địa Linh, huyện Ba Bể. Tuy nhiên, do mùi vị thơm ngon nên người tiêu dùng ngày càng ưa chuộng, do đó huyện Ba Bể đã lựa chọn giống, mở rộng trồng thử nghiệm tại một số xã lân cận có thổ nhưỡng và khí hậu tương tự như Địa Linh và cho kết quả tốt. Cây dễ trồng, ngắn ngày, đặc biệt thích hợp trên đất ruộng 1 vụ, đất bãi; chỉ 2-3 tháng là có thể thu hoạch; chi phí ban đầu thấp; ít bệnh; trọng lượng quả 1,5-3 kg/quả, năng suất cao gấp 3 lần so với trồng lúa và ngô; 1 ha có thể cho thu hoạch 18-20 tấn. Trong năm 2022, tỉnh Bắc Kạn có hơn 200 ha diện tích trồng bí xanh thơm chủ yếu tại huyện Ba Bể, đặc biệt tại các xã Địa Linh, Yến Dương, Mỹ Phương, Chu Hương, Thượng Giáo, Hà Hiệu….

Năm 2019, Sở KH&CN Bắc Kạn đã phối hợp với Trường Đại học Nông lâm Thái Nguyên và huyện Ba Bể triển khai thực hiện Đề tài “Xây dựng mô hình phục tráng bí xanh thơm Ba Bể đảm bảo năng suất cao, chất lượng tốt”, tập trung điều tra, đánh giá tình hình sản xuất và nghiên cứu phục tráng giống bí, tập huấn chuyển giao kỹ thuật để cải tạo giống bí đang có nguy cơ thoái hóa về đặc tính. Theo kết quả phục tráng vụ thứ 3, đã chọn sơ bộ được 2 dòng bí có kiểu hình đặc trưng là bí phủ phấn trắng, hình trụ, trọng lượng bình quân 1,8-2 kg, chất lượng thơm ngon hơn hẳn. Bên cạnh đó, tỉnh Bắc Kạn còn chỉ đạo cơ quan chuyên môn hướng dẫn các địa phương, nhóm hộ trồng bí xanh theo hướng nông sản sạch, ứng dụng khoa học kỹ thuật vào quy trình sản xuất, đảm bảo về chất lượng và an toàn thực phẩm; khuyến khích, hỗ trợ thành lập các tổ hợp tác, hợp tác xã tham gia liên kết với các hộ dân trồng và bao tiêu sản phẩm bí xanh thơm, góp phần tạo đầu ra ổn định, giúp cây bí xanh phát triển bền vững.

Trong năm 2022, tỉnh Bắc Kạn có hơn 200 ha diện tích trồng bí xanh thơm, chủ yếu tại huyện Ba Bể

Nhiều chương trình, dự án hỗ trợ phát triển cây bí xanh cũng đã được triển khai, như hỗ trợ canh tác bí xanh thơm theo hướng hữu cơ, tiêu chuẩn nông nghiệp sạch. Qua đó, giúp các hộ trồng bí xanh thơm từng bước nâng cao trình độ canh tác, ứng dụng khoa học kỹ thuật nâng cao năng suất, chất lượng, từng bước xây dựng thương hiệu bí xanh an toàn.

Trong những năm qua, các hoạt động xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm, nhất là nông, lâm sản đã được UBND tỉnh Bắc Kạn tập trung chỉ đạo, theo dõi, nắm bắt biến động thị trường để kịp thời bình ổn thị trường, hỗ trợ người dân liên kết tiêu thụ nông sản thông qua tổ chức hội chợ, tham gia trưng bày, quảng bá sản phẩm. Mới đây, tại huyện Ba Bể, Bộ Công Thương phối hợp với UBND tỉnh Bắc Kạn tổ chức Hội nghị xúc tiến tiêu thụ Bí xanh thơm và các sản phẩm OCOP tỉnh Bắc Kạn năm 2022 và chương trình Ngày hội nông sản - OCOP tỉnh Bắc Kạn năm 2022.

Sản phẩm bí xanh đã được chứng nhận OCOP

Tại Hội nghị, bà Đỗ Thị Minh Hoa, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Bắc Kạn cho biết, bí xanh thơm, Nano Curcumin nghệ, tinh bột nghệ, bún khô, phở khô, gạo Japonica và các sản phẩm chế biến từ thịt … là các sản phẩm đặc sản, đặc trưng có thế mạnh của tỉnh Bắc Kạn. Trong năm 2022, tỉnh Bắc Kạn có hơn 200 ha diện tích trồng bí xanh thơm, chủ yếu tại huyện Ba Bể, sản lượng ước đạt gần 8.000 tấn, thời gian thu hoạch từ tháng 6. Sản phẩm đạt vệ sinh an toàn thực phẩm, chuỗi sản phẩm sạch, một phần diện tích được cấp chứng nhận VietGAP và chứng nhận hữu cơ PGS, chứng nhận OCOP 3 sao. Đây là giống bí bản địa đặc hữu của tỉnh Bắc Kạn có dáng thon dài, vỏ dày và cứng, mùi thơm đặc trưng, khi chế biến có độ dẻo, vị đậm, hấp dẫn và là thức ăn bổ dưỡng tốt cho sức khỏe.

Trong chủ trương, đường lối phát triển kinh tế - xã hội, đến năm 2023 và đến năm 2030 tỉnh Bắc Kạn vẫn đang xác định lấy nông nghiệp làm trọng tâm, đóng góp đến năm 2025, nông nghiệp sẽ chiếm 26% trong cơ cấu các ngành kinh tế; đến năm 2030 nông nghiệp sẽ đóng góp 20-22%. Ngành trọng điểm thứ hai là dịch vụ và du lịch sẽ là ngành trọng tâm chính. Hiện nay ngành này đang đóng góp trong khu vực kinh tế khoảng 50%, xác định đến năm 2030 đóng góp khoảng 55-56%; bên cạnh đó ngành công nghiệp sẽ tăng từ 14% hiện nay lên 20-22% vào năm 2025-2030.

Bí xanh thơm Bắc Kạn được bày bán trên sàn TMĐT

Để tạo điều kiện đưa nông sản của tỉnh Bắc Kạn khai thác hiệu quả thị trường trong nước và từng bước phát triển xuất khẩu bền vững, ông Vũ Bá Phú, Cục trưởng Cục Xúc tiến thương mại cho biết, Bộ Công Thương sẵn sàng tiếp tục hỗ trợ các nhà cung ứng nông sản của tỉnh Bắc Kạn tiếp cận với đa dạng các kênh phân phối truyền thống và hiện đại, kênh phân phối trực tuyến thông qua các hoạt động nâng cao năng lực mở rộng thị trường. Bộ luôn tạo điều kiện đưa nông sản của tỉnh Bắc Kạn khai thác hiệu quả thị trường trong nước và từng bước phát triển xuất khẩu bền vững.

Vệ sinh an toàn thực phẩm và các chứng nhận liên quan rất quan trọng, không chỉ cho sản phẩm xuất khẩu ra thị trường nước ngoài mà cả cho thị trường trong nước. Bắc Kạn cũng cần có quy hoạch mã vùng trồng, xây dựng chỉ dẫn địa lý cho bí xanh thơm cùng các tiêu chuẩn VietGap, hữu cơ, để công tác xúc tiến thương mại dễ dàng hơn, nâng cao giá trị cho sản phẩm, đẩy mạnh ứng dụng TMĐT trong tiêu thụ sản phẩm.

Sản phẩm bí xanh thơm được giới thiệu, bày bán tại siêu thị ở Hà Nội

Xác định bí xanh thơm có nhiều tiềm năng để phát triển thành vùng nông sản đặc sản, Chương trình Phát triển tài sản trí tuệ đến năm 2030 do Bộ Khoa học và Công nghệ quản lý đã lựa chọn bí xanh thơm Bắc Kạn là một trong những sản phẩm được hỗ trợ xây dựng, phát triển và bảo hộ chỉ dẫn địa lý. Cùng với những giải pháp hỗ trợ đồng bộ về khoa học và công nghệ, lợi thế về điều kiện thiên nhiên, con người và nguồn giống tốt, đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm qua kênh TMĐT, chắc chắc sản phẩm bí xanh thơm Bắc Kạn sẽ phát triển mạnh và bền vững trong thời gian tới.

Thu Trang