Phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn văn hóa bản địa

Đến với Làng du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn là một cơ hội để trải nghiệm và khám phá cuộc sống của đồng bào dân tộc Tày. Nơi đây không chỉ mang đến những trải nghiệm du lịch độc đáo mà còn là cơ hội để hiểu rõ hơn về văn hóa, lịch sử, và phong tục tập quán của cộng đồng này. Điều này không chỉ giúp du khách trải nghiệm sâu sắc hơn mà còn đồng hành trong việc bảo tồn và giữ gìn văn hóa bản địa.

Là địa phương có bề dày về truyền thống về văn hóa lịch sử, được thiên nhiên ban tặng vẻ đẹp từ tạo hóa, năm 2010, xã Bắc Quỳnh bắt đầu xây dựng mô hình Làng du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn. Ban đầu chỉ có 5 hộ đáp ứng được tiêu chuẩn để thực hiện mô hình này, thế nhưng đến nay mô hình đã được phát triển rộng rãi ra toàn xã và là nơi dừng chân lý tưởng để trải nghiệm, nghỉ dưỡng tránh cuộc sống xô bồ của cuộc sống thị thành.

Là một trong 5 hộ đầu tiên tham gia mô hình du lịch cộng đồng, ông Dương Công Chài - chủ nhân ngôi nhà sàn cổ gần 100 tuổi ở Quỳnh Sơn, cho biết: ''Ngôi nhà sàn 2 gian 3 chái này trước đây được các cụ làm hoàn toàn bằng thủ công và bằng những công cụ rất thô sơ nhưng. Kiến trúc của ngôi nhà vừa cổ kính, vừa cầu kỳ, tinh xảo. Hòa vào đó là một không gian rộng rãi, thoáng mát, đem lại cảm giác ấm cúng. Ngôi nhà cổ của gia đình đến nay vẫn chưa thay đổi nhiều ngoài tôn tạo nền, công trình phụ để đáp ứng nhu cầu cho khách''.

Đến với Bắc Quỳnh điều không thể bỏ qua, đó là ẩm thực. Ẩm thực nơi đây nổi tiếng trong và ngoài tỉnh với các món ăn mang đậm hương vị núi rừng nhưng rất đặc trưng riêng biệt như món bánh trưng đen, thịt nướng ống lam. Từ những nguyên liệu sẵn có đơn giản của địa phương, đồng bào đã phối trộn gia vị lại với nhau để sáng tạo ra những món ăn độc đáo và để lại ấn tượng sâu đậm, tạo nên một nét ẩm thực riêng rất khó quên.

Ông Dương Công Vấn, xã Bắc Quỳnh, huyện Bắc Sơn chia sẻ: ''Tôi cũng làm du lịch cộng đồng được hơn 10 năm rồi, tức là những người đầu tiên làm du lịch. Muốn bảo tồn được văn hóa dân tộc, trước tiên phải tuyên truyền cho con cháu giữ được bản sắc văn hóa của các cụ ngày xưa, như văn hóa ẩm thực, những món ăn phải giữ được hương vị cũ. Có những cái nên vận dụng tinh hoa văn hóa mới, hoà quyện với nhau thì bản sắc văn hóa mới tốt đẹp được''.

Để kích cầu du lịch và trải nghiệm văn hóa địa phương, xã Bắc Quỳnh đang kiến tạo giá trị du lịch văn hóa ẩm thực, xây dựng bản đồ ẩm thực đa dạng. Đồng thời quảng bá ẩm thực phong phú của địa phương, đưa du lịch trở thành một sản phẩm chiến lược thu hút du khách trong và ngoài nước.

Không thể thiếu trong những trải nghiệm tại Làng du lịch văn hóa Quỳnh Sơn là những làn điệu hát then, đàn tính. Nếu như trước đây hát then, đàn tính được bà con hát cho thỏa niềm đam mê và hát để phát huy những điệu hát của cha ông để lại, thì nay các làn điệu then được đem đến phục vụ cho du khách.

Ông Dương Doãn Tuấn, Phó Chủ tịch UBND xã Bắc Quỳnh, huyện Bắc Sơn cho biết: Làng du lịch xã Bắc Quỳnh là ngôi làng cổ đã có từ lâu đời, 99% bà con sinh sống ở đây là người dân tộc Tày, cùng mang họ Dương. Những nét văn hóa truyền thống của người Tày họ Dương đã được gìn giữ từ lâu đời bao gồm tiếng nói, trang phục, văn hóa phi vật thể và văn hóa vật thể, bao gồm những ngôi nhà truyền thống và những làn điệu hát then, đàn tính. Trong những năm vừa qua, các cấp chính quyền địa phương đã vận động bà con nhân dân đã chung tay gìn giữ bản sắc văn hóa của dân tộc mình từ tiếng nói, trang phục, ẩm thực và những ngôi nhà sàn truyền thống được bà con gìn giữ và bảo tồn rất tốt.

Có thể thấy phát triển du lịch cộng đồng là một hướng đi đúng đắn và có thu nhập cho những hộ dân vốn ngày xưa chỉ dựa vào nông nghiệp, giờ đã chuyển sang làm dịch vụ một cách bài bản. Với những lợi thế tiềm năng thiên nhiên phong phú của xã, nhiều hang động, sông suối, nhiều di tích lịch sử, thì du lịch sẽ là một hướng đi mới giúp bà con thoát nghèo, vươn lên làm giàu trên chính mảnh đất quê hương.

Tuy nhiên, để du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn văn hóa phát triển một cách bài bàn và thu hút khách du lịch, Bắc Quỳnh cần nhiều chính sách đầu tư, hỗ trợ để xây dựng kết cấu hạ tầng, cơ sở vật chất tại các điểm du lịch, tổ chức các lớp tập huấn cho các hộ tham gia kinh doanh du lịch cộng đồng, tạo ra nhiều hơn các sản phẩm du lịch để phục vụ nhu cầu trải nghiệm khám phá, nghỉ dưỡng.

Huyện Bắc Sơn nói chung và Làng du lịch văn hóa Quỳnh Sơn nói riêng có nhiều yếu tố du lịch, là một kho báu chưa được đánh thức hết. Để làm được điều này, rất cần sự vào cuộc của các cấp, sự đồng thuận của người dân trong việc đưa ra các giải pháp và thực hiện. Qua đó, góp phần bảo vệ, phát huy giá trị di sản văn hóa dân tộc, tạo nguồn lực phát triển kinh tế, nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân nhất là bà con dân tộc thiểu số miền núi của Bắc Sơn.