Niềm vui trong lao động

Quanh năm tất bật với công việc, những ngày cận Tết Nguyên đán, các bếp lửa của người dân làng nướng cá ở vùng biển Thạch Kim (huyện Lộc Hà, tỉnh Hà Tĩnh) luôn đỏ rực để cung cấp kịp thời sản phẩm cho thị trường.

Vào cuối năm, những người dân Thạch Kim bận rộn tất bật hơn nhiều lần so với thời điểm khác. Những đơn đặt hàng trong và ngoài tỉnh tăng mạnh, người dân liên tục “đỏ lửa” để kịp những mẻ cá nướng ra lò, vụ cho khách hàng.

Làng Thạch Kim được “khai sinh” từ khoảng thế kỷ thứ 13-14. Lúc đầu, làng có tên là Trang Ngọc Tích, sau đổi thành Kim Đôi và ngày nay là xã Thạch Kim. Nhưng nghề nướng cá tại xã Thạch Kim đã trải qua khoảng 10 năm và gắn với nghề đi biển của người dân địa phương.

Người làm nghề nướng cá thường làm tại nhà, ở khu dân cư. Gần đây, chính quyền địa phương đã chuyển khu vực nướng cá đến tập trung tại cụm tiểu thủ công nghiệp chế biến hải sản của xã để không ảnh hưởng môi trường, khói bụi.

Điều khác biệt ở nghề nướng cá Thạch Kim là cá được nướng và bán trong ngày. Cá nướng luôn phải tươi, ngon để đảm bảo chất lượng. Vì thế, từ sáng sớm, khi các thuyền đánh cá cập cảng Thạch Kim, các hộ dân đã có mặt để thu mua cá về nướng.

Dịp Tết, các hộ dân thường tập trung nướng những loại cá to như cá bạc má, cá nục, cá thu. Đối với các loại cá to thì bà con thường dùng thanh tre nhỏ xuyên từ đầu đến bụng để con cá trong quá trình nướng không bị gãy. Công việc tuy vất vả, nhưng hầu như không ai bỏ nghề bởi cá nướng đã trở thành đặc sản của vùng đất này. Cá nướng Thạch Kim được khách hàng khắp nơi ưa chuộng và mang lại thu nhập ổn định cho các hộ dân.

Được biết, cá để nướng tại các lò nướng ở cụm công nghiệp chế biến hải sản Thạch Kim có rất nhiều loại và nhiều kích cỡ khác nhau. Trong đó, chủ yếu là loại cá thu, cá nục hoa, cá nục chuối, cá bạc má, cá trích, cá cơm, cá đục, cá chim biển… được đánh bắt ở vùng biển các tỉnh: Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình. Ngoài sản lượng do ngư dân địa phương đánh bắt, mỗi năm, ở cảng cá Cửa Sót còn đón gần 18.000 lượt tàu thuyền của các địa phương trong và ngoài tỉnh ra vào, mang về gần 8.000 tấn hải sản. Vì thế, đã tạo ra nguồn nguyên liệu phong phú, giúp hoạt động chế biến, kinh doanh hải sản ở vùng cửa biển ngày càng phát triển.

Tiêu chí hàng đầu của cá nướng là phải tươi ngon, sạch sẽ, chỉ nướng bằng than củi, tuyệt đối không được cho gia vị, phụ phẩm. Cá nướng đến khi thấy thân cá chín vàng đều, vảy hơi cháy sém, mỡ cá chảy ra, mùi thơm ngào ngạt là được (thường cá được nướng khoảng 10-15 phút).

Cá sau khi nướng xong sẽ được khách hàng đưa phương tiện đến tận nơi vận chuyển đi tiêu thụ khắp các địa phương trong tỉnh Hà Tĩnh và các tỉnh ở khu vực Bắc Trung bộ, làm quà gửi đi Hà Nội, Đà Nẵng, TPHCM, Bình Dương, Đồng Nai, các tỉnh Tây Nguyên…

Gắn bó với nghề biển, nam giới thường làm công việc đánh bắt xa bờ, còn chị em phụ nữ thì gắn bó với nghề nướng cá. Mỗi năm xuất đi hàng chục tấn cá nướng các loại, thị trường chủ yếu là trong tỉnh và các tỉnh, thành phố như Đắk Lắk, Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh.

Bà Nguyễn Thị Vân ở thôn Long Hải là thế hệ thứ hai làm nghề nướng cá, bà học nghề nướng cá từ bố mẹ. Với kinh nghiệm gần 40 năm trong nghề, những mẻ cá nướng của bà luôn giữ được sự thơm ngon, khách hàng rất ưa chuộng. Những ngày giáp Tết, lò nướng cá của gia đình bà phải đỏ lửa từ sáng sớm đến tối mịt mới có thể đáp ứng được nhu cầu tăng cao trong dịp Tết.

Theo ông Phạm Duy Khánh, Phó Chủ tịch UBND xã Thạch Kim, hiện nay có khoảng 40 hộ dân đang làm nghề nướng cá tại cụm công nghiệp chế biến hải sản Thạch Kim. Năm 2020, địa phương bắt đầu vận động thành lập các hợp tác xã nướng cá vào cụm tập trung, bình quân mỗi ngày nướng hàng tấn cá các loại, đặc biệt trong dịp tết thì số lượng nhiều hơn. Ngày thường giá trị kinh tế từ nướng cá tại đây đạt khoảng 240 triệu đồng, bình quân thu nhập từ 4,5 đến 5 triệu đồng/lao động/tháng, giải quyết công ăn việc làm cho trên 200 lao động.

Ngoài ra, trên địa bàn hiện có 18 cơ sở, hợp tác xã cấp hàng đông lạnh, hàng trăm hộ chế biến, kinh doanh các mặt hàng hải sản.