Hồn quê dân tộc Bố Y qua chiếc bánh truyền thống

Đồng bào dân tộc Bố Y là một trong 16 dân tộc rất ít người trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam. Theo số liệu điều tra năm 2019, dân số dân tộc Bố Y là trên 3.200 người. Tại huyện Quản Bạ, dân tộc Bố Y sinh sống chủ yếu tại các xã Quyết Tiến, Tùng Vài và thị trấn Tam Sơn.
So với các dân tộc khác, cộng đồng dân tộc Bố Y rất nhạy bén, chăm chỉ, cần cù trong lao động sản xuất. Đặc biệt, người Bố Y ở huyện Quản Bạ có nhiều món ăn ngon độc đáo, được chế biến từ các sản vật nông, lâm nghiệp đặc trưng của địa phương. Có những món ăn được chế biến cầu kỳ, song có những món được chế biến đơn giản, nhưng đều có một điểm chung là giữ được hương vị tươi ngon vốn có của thực phẩm.

Trong đó, phải kể đến món bánh “Ba mươi” của đồng bào dân tộc Bố Y có hương vị thơm, dẻo, ngọt cực kỳ hấp dẫn.

Theo đồng chí Đặng Đức Minh, Phó Bí thư Thường trực Đảng ủy xã Quyết Tiến giới thiệu: “Bánh được dịch theo nghĩa của tiếng phổ thông là “Ba mươi” bởi khi nhắc đến loại bánh này, mọi người sẽ biết đến là món ăn truyền thống của đồng bào dân tộc Bố Y làm vào ngày 30 tháng Giêng hàng năm, để thờ cúng Tổ tiên. Trong đó, xã Quyết Tiến là một trong những địa phương có đồng bào dân tộc Bố Y sinh sống, chủ yếu ở thôn Nậm Lương, hiện bà con vẫn giữ gìn truyền thống làm loại bánh này”.

Có nhiều năm kinh nghiệm làm, bán bánh “Ba mươi”, bà Lù Thị Tỷ, thôn Nậm Lương, xã Quyết Tiến, đang nhanh tay đảo đều, sao những mẻ bánh thơm ngon để mời khách du lịch thưởng thức và mua bánh, trao đổi với chúng tôi, bà Tỷ chia sẻ: “Để làm ra món bánh “Ba mươi” phải lên rừng tìm các loại thảo dược, đem về rửa sạch và đun lấy nước. Gạo nếp nương và đậu tương được vo sạch rồi ngâm với nước thảo dược 30 phút, sau đó đem đi nghiền bột và nhào bột thành một khối dẻo. Tiếp theo là nặn hình bánh, những chiếc bánh tròn nhỏ không quá to, chỉ tầm bằng viên bi. Bánh sau khi được nặn xong sẽ bắc chảo lên bếp, cho một chút mỡ và tiến hành sao bánh. Lửa khi sao phải để vừa và đảo đều tay nếu không bánh sẽ bị dính nhau. Khi bánh chín có mùi thơm của gạo nếp nương, đậu tương hòa quyện với mùi của lá thảo dược rừng. Hiện nay, người dân tộc Bố Y thường làm bánh “Ba mươi” với nhiều màu khác nhau, được nhuộm từ lá cẩm và nghệ... Đây là loại bánh truyền thống của dân tộc Bố Y. Phụ nữ dân tộc Bố Y hầu như ai cũng biết làm loại bánh này. Để văn hóa truyền thống không bị mai một, trong những năm qua, tôi và mọi người đã luôn tích cực truyền dạy từ những nghi lễ, trang phục, ẩm thực cho thế hệ trẻ”.

Hiện, bánh “Ba mươi” không chỉ xuất hiện trong dịp lễ, Tết của đồng bào dân tộc Bố Y mà dần trở nên phổ biến, được bán tại các sự kiện lễ hội ở địa phương, rất thu hút du khách mua hàng và thưởng thức. Bánh được bán với giá khoảng 60.000 đồng/1kg.

Anh Mai Tuấn Anh, du khách đến từ Thành phố Hồ Chí Minh, chia sẻ: “Dù đã đi du lịch ở nhiều vùng miền, ăn nhiều loại bánh, nhưng tôi thật sự ấn tượng bởi loại bánh “Ba mươi” của người Bố Y. Loại bánh này không phổ biến nhiều như các loại bánh khác, tôi thật sự may mắn được thưởng thức trong chuyến du lịch Hà Giang lần này. Bánh vừa ngon, dẻo, có hương vị rất lạ, rất đậm”.

Những nét đẹp trong văn hóa - ẩm thực của đồng bào các dân tộc thiểu số nói chung và dân tộc Bố Y nói riêng đã góp phần làm phong phú thêm đời sống văn hóa tinh thần của nhân dân trên địa bàn huyện Quản Bạ và rất cần các thế hệ trẻ chung sức gìn giữ.