Hà Tĩnh là tỉnh còn nhiều khó khăn trong phát triển kinh tế - xã hội, thường xuyên bị ảnh hưởng của thiên tai, bão lũ, dịch bệnh, nguy cơ nghèo và tái nghèo rất cao. Nhưng với sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị, Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số (DTTS) và miền núi được triển khai hiệu quả. Nhờ đó, diện mạo và đời sống của đồng bào các DTTS trên địa bàn đã từng bước đổi thay.
Giảm nghèo bền vững, tạo sinh kế cho người dân
Hà Tĩnh có 02 thôn thực hiện Chương trình là Bản Rào Tre, xã Hương Liên và Bản Giàng, xã Hương Vĩnh, huyện Hương Khê. Thời gian qua, cấp ủy, chính quyền các cấp luôn quan tâm việc hỗ trợ đồng bào các dân tộc thiểu số và miền núi phát triển sản xuất, nâng cao thu nhập, ổn định cuộc sống.
Tại bản Rào Tre, xã Hương Liên có 44 hộ/153 nhân khẩu. Tỷ lệ hộ nghèo 90,3%, cận nghèo 9,7%. Năm 2022, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, xã Hương Liên đã thành lập Tổ sản xuất bản Rào Tre gồm 20 hộ, trong đó có 5 hộ nghèo, 12 hộ cận nghèo, 3 hộ thoát nghèo.
Từ nguồn chính sách hỗ trợ, địa phương đã tập trung cải tạo đồng ruộng, đất canh tác tại khu vực ven sông Ngàn Sâu với diện tích 2,65ha. Đồng thời, tổ chức làm đất, xây dựng hàng rào, hỗ trợ giống, phân bón, thuốc bảo vệ thực vật... và hướng dẫn kỹ thuật giúp bà con trồng cỏ, trồng ngô để chăn nuôi bò nái sinh sản.
Ngoài ra, tổ sản xuất sẽ được hỗ trợ 01 máy cày. Bà con dân bản được hỗ trợ mua sắm nông cụ phục vụ sản xuất như cuốc đào, cuốc bàn, cào sắt… Cùng với đó, xây dựng 20 chuồng trại cho 20 hộ dân tham gia dự án. Hiện địa phương đang tìm kiếm nguồn con giống chất lượng để tổ chức bàn giao cho bà con.
Bên cạnh đó, những năm qua, các cấp, ngành, tổ chức luôn ưu tiên dành nguồn lực từ các chương trình, dự án, chính sách tập trung xây dựng cơ sở hạ tầng thiết yếu trên địa bàn vùng đồng bào sinh sống. Đơn cử như công trình điểm trường mầm non với tổng mức đầu tư 2 tỷ đồng; đường giao thông nông thôn 1,75 tỷ đồng…
Tại bản Giàng II thuộc địa bàn xã Hương Vĩnh, nơi có 12,8km đường biên giới với 15 hộ/56 nhân khẩu, tỷ lệ hộ nghèo còn cao chiếm 86%. Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Hương Vĩnh Trần Văn Thị cho biết: "Bà con dân tộc Chứt sống chủ yếu dựa vào nghề đi rừng, sản xuất nông nghiệp nên cuộc sống rất khó khăn. Thực hiện dự án hỗ trợ sản xuất, Ủy ban nhân dân xã đã lựa chọn 7 hộ dân trong bản xây dựng chăn nuôi bò sinh sản. Đến nay, chúng tôi đã quy hoạch, cải tạo khu vực sản xuất mới với diện tích gần 1ha để bà con trồng cỏ. Đồng thời, xã đã lên phương án, bàn giao bò nái cho bà con”.
Thông qua thực hiện Chương trình, mức thu nhập bình quân của người dân tộc thiểu số và miền núi nơi đây đạt 32,2 triệu đồng/người/năm; tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào dân tộc thiểu số giảm hằng năm. 100% đường giao thông nông thôn được nhựa hóa, bê tông hóa, đảm bảo nhu cầu đi lại. Giải quyết cơ bản tình trạng thiếu đất ở, nhà ở (Đã hỗ trợ 26 hộ, trong đó: 14 hộ nghèo, 12 hộ cận nghèo, 10 hộ thoát nghèo; với tổng số kinh phí 9 triệu đồng để mua nông cụ phục vụ sản xuất), nước sinh hoạt (Có 59 hộ được giải quyết nước sinh hoạt); hỗ trợ đào tạo nghề, tạo việc làm cho 35 hộ dân.
Ngoài ra, các cấp các ngành còn quan tâm đầu tư cơ sở hạ tầng giao thông, nhà văn hóa, trường mầm non, trạm y tế xã. Tổ chức các lễ, tết truyền thống, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa của đồng bào dân tộc, như duy trì và bảo tồn 03 lễ hội truyền thống: Chăm cha Bới, Tết Lấp lỗ tại Bản Rào Tre (xã Hương Liên), Lễ Cha leng tại Bản Giàng II (xã Hương Vĩnh); có 01 làng bản, buôn truyền thống phục vụ phát triển du lịch; có 02 mô hình văn hóa truyền thống được xây dựng, câu lạc bộ sinh hoạt văn hóa dân gian được thành lập, số thiết chế văn hoá, thể thao thôn được đầu tư; xây dựng 02 điểm đến du lịch tiêu biểu vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi được xây dựng. Từ đó, góp phần quan trọng trong đảm bảo an sinh xã hội, tạo điều kiện để phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
Đồng hành cùng đồng bào dân tộc thiểu số thoát nghèo
Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân huyện Hương Khê Trần Quốc Bảo cho biết, thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế-xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi huyện Hương Khê đang triển khai một số dự án quan trọng, cấp thiết như: Bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dân tộc; Giải quyết tình trạng thiếu đất ở, nhà ở, đất sản xuất, nước sinh hoạt; Đầu tư phát triển hạ tầng phục vụ phát triển sản xuất, nhất là nhóm dân tộc thiểu số ít người gặp rất nhiều khó khăn.
Đồng hành cùng đồng bào DTTS, tỉnh Hà Tĩnh đã triển khai kịp thời, đồng bộ các cơ chế, chính sách giảm nghèo của Trung ương. Trong đó thực hiện hiệu quả các chính sách, an sinh xã hội như hỗ trợ tiền điện, hỗ trợ bảo hiểm y tế, hỗ trợ học tập, học phí, hỗ trợ các thành viên hộ nghèo, người có công với cách mạng và một số chính sách hỗ trợ đột xuất khác.
Hà Tĩnh cũng thể chế hóa nhiều chính sách giảm nghèo phù hợp với thực tế của địa phương, có nhiều biện pháp, giải pháp mang tính đột phá trong thực hiện công tác giảm nghèo, nhất là việc huy động nguồn lực xã hội hóa từ các doanh nghiệp và toàn xã hội để thực hiện Chương trình hỗ trợ xây dựng nhà văn hóa cộng đồng kết hợp tránh bão, lũ, nhà ở kiên cố cho người có công, hộ nghèo, hộ bị thiệt hại do thiên tai, hỗ trợ học sinh nghèo đạt điểm cao học đại học.
Chỉ tính riêng trong năm 2021, 2022 và 6 tháng đầu năm 2023 toàn tỉnh đã huy động hỗ trợ xây dựng 56 nhà văn hóa cộng đồng và hỗ trợ xây dựng mới 4.096 nhà ở cho người có công, hộ nghèo, hộ có hoàn cảnh khó khăn và hộ bị thiệt hại do thiên tai, với tổng kinh phí thực hiện hơn 392 tỷ đồng.
Quan tâm xây dựng các mô hình giảm nghèo; công tác truyền thông giảm nghèo đa chiều được chú trọng triển khai với nhiều hình thức phong phú, đa dạng. Các hoạt động giám sát, đánh giá chương trình được tổ chức thường xuyên, định kỳ.
Đến nay, 75% người có khả năng lao động được hỗ trợ nâng cao năng lực sản xuất nông, lâm, ngư, diêm nghiệp. Giai đoạn 2021 -2023, toàn tỉnh có 61 mô hình giảm nghèo, có 50 dự án hỗ trợ phát triển sản xuất; hỗ trợ đào tạo nghề cho người lao động thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo, hộ mới thoát nghèo, người lao động có thu nhập thấp; mỗi năm tổ chức 15-20 hội nghị đối thoại về chính sách giảm nghèo ở các cấp, các ngành.