"Bông hoa đẹp" tài hoa và tâm huyết ở bon Sar Pa

Sinh ra trong một gia đình có nhiều đời là nghệ nhân, bà H’Plơ (SN 1959, người dân tộc M’Nông ở bon Sar Pa, xã Thuận An, huyện Đắk Mil, tỉnh Đắk Nông) lớn lên trong nhịp chiêng ngân vang và những bản dân ca mượt mà, ấm áp. Cùng với niềm đam mê, lại có năng khiếu nên bà thuộc rất nhiều làn điệu dân ca với nét đặc trưng riêng của dân tộc mình.

Theo số liệu thống kê của tỉnh, Đắk Nông hiện có 170 người biết hát dân ca M’Nông và có khoảng 20 nghệ nhân thường xuyên thực hành, truyền dạy dân ca. Bên cạnh đó, nhiều di sản đã được ghi danh vào danh mục Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia về loại hình nghệ thuật trình diễn dân gian.

Người M’Nông ở tỉnh Đắk Nông có một kho tàng dân ca rất phong phú, được giữ gìn, lưu truyền qua nhiều thế hệ. Đó là những bài dân ca M’Nông như Tết têu vêu, ru em, Nau Dring… được các nghệ nhân thể hiện theo từng giai điệu một cách mượt mà.

Là người say mê các làn điệu dân ca từ nhỏ, bà H’Plơ không bao giờ vắng mặt tại các hoạt động văn hóa, văn nghệ ở địa phương. Được hát trong những ngày lao động sản xuất, trong các lễ hội, đám cưới của bon làng là niềm vui không gì diễn tả hết của bà.

Giờ, dù đã bước sang tuổi 64, nhưng giọng của bà vẫn khoẻ, vẫn luyến láy, trong trẻo, nồng nàn và tràn đầy sức sống. Những bài hát vần, hát đối, hát giao duyên, hát ru con... được bà thể hiện một cách đằm thắm, dịu dàng.

Không chỉ là người giỏi hát dân ca ở bon, xã, bà còn là thành viên nòng cốt trong đội cồng chiêng truyền thống của huyện Đắk Mil và hăng hái tham gia các cuộc giao lưu, liên hoan ở tỉnh, khu vực.

Tại Liên hoan dân ca Việt Nam lần thứ II, tổ chức ở Lâm đồng năm 2009, bà đã được Ban tổ chức trao tặng giải 3 cho ca khúc “Ru em” và giải khuyến khích với ca khúc “Ót N’rông”...

Mong muốn tạo nên sức hấp dẫn cho các giá trị truyền thống bắt kịp cuộc sống đương đại, bà H’Plơ đã đầu tư nhiều công sức để hướng dẫn, truyền dạy cho thế hệ trẻ những bài dân ca cổ và sáng tác lời cho các làn điệu.

Đặc biệt, bà còn dành thời gian để dịch các bài hát về quê hương đất nước như: “Đất nước trọn niềm vui; tiếng chày trên sóc Bom Bo; giải phóng miền Nam…” sang tiếng M’nông để bà con trong bon làng có điều kiện thưởng thức những bài hát hay.

Không những thế, bà còn bỏ tiền túi sưu tầm các đồ vật được dùng trong sinh hoạt hằng ngày của người M’Nông như một minh chứng về văn hoá vật thể của dân tộc mình. Bà cho rằng, đây là cách bảo tồn các giá trị văn hoá truyền thống một cách thiết thực nhất.

Không chỉ là người có nhiều đóng góp trong việc bảo tồn văn hóa truyền thống của dân tộc M’Nông tại địa phương, bà H’Plơ còn là Bí thư Chi bộ rất tích cực của bon Sar Pa trong các hoạt động xã hội. Bà trở thành trung tâm xây dựng khối đoàn kết, nhân tố nòng cốt có ý nghĩa quan trọng trong công tác vận động quần chúng xây dựng kinh tế, đời sống văn hóa, phòng chống tệ nạn xã hội; vận động người dân hiến đất làm các công trình công cộng, hòa giải các mâu thuẫn phát sinh trong cộng đồng dân cư và tăng cường khối đại đoàn kết các dân tộc trên địa bàn của bon làng tỉnh Đắk Nông. Bà H’Plơ được dân làng ví như "bông hoa đẹp" khoe sắc trên nhiều lĩnh vực của đời sống.

Nhận xét về sự nhiệt tình của bà trong hoạt động văn học, nghệ thuật ở địa phương, anh K’Nđắk ở cùng bon cho biết: “Chị H’Plơ là một trong những “cây” văn nghệ của bon làng, chị đã dìu dắt lớp trẻ tiếp cận với văn hóa truyền thống của dân tộc, là tấm gương sáng để chúng tôi noi theo”.

Tham dự “Lễ tuyên dương người có uy tín, nhân sỹ trí thức, doanh nhân tiêu biểu dân tộc thiểu số toàn quốc năm 2017” với tư cách là một nghệ nhân tiêu biểu được UBND tỉnh Đắk Nông đề nghị xét tặng Nghệ nhân nhân dân, bà được Bộ trưởng Chủ nhiệm Ủy Ban Dân tộc tặng Bằng khen và Nhà nước phong tặng danh hiệu “Nghệ nhân Ưu tú”.

Từ khi còn trẻ cho đến tận bây giờ, bà H’Plơ vẫn đam mê, cần mẫn và miệt mài bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa của dân tộc M’Nông. Khi được công nhận là Nghệ nhân ưu tú, bà rất vui mừng, phấn khởi: “Tôi rất vui, vinh dự và tự hào, nhưng cũng thấy trách nhiệm của mình càng nặng nề hơn và sẽ tiếp tục cố gắng hết mình để có thể xứng đáng với danh hiệu cao quý”

Bà cũng nói thêm: “Dân ca là chỗ dựa tinh thần của người M’Nông mỗi khi gặp khó khăn hay vui, buồn. Nó như một lời ước vọng, khát khao về một ngày mai tươi sáng hơn, nên tôi sẽ cố gắng tích cực giữ gìn, phát huy và truyền dạy cho thế hệ trẻ”.